संस्कृत व्याकरण

दशम (१० व्या) गणाचे विकरण 'अय' (aya) हे आहे.

संस्कृत व्याकरणामध्ये, क्रियापदांना (धातू) त्यांच्या विशिष्ट रचना आणि प्रत्ययांनुसार दहा गणांमध्ये विभागले जाते. प्रत्येक गणाला एक विशिष्ट विकरण (एक प्रत्यय किंवा अंतःप्रत्यय) असतो, जो धातू आणि पुरुषवाचक प्रत्यय यांच्यामध्ये येतो.

दशम गणाचे नाव 'चुरादिगण' आहे. या गणाच्या धातूंना मूळतः 'णिच्' (ṇic) हा प्रत्यय लागतो, जो नंतर 'अय' (aya) असा होतो.

उदाहरणार्थ:

• धातू: चुर् (चोरणे)
• विकरण: अय
• उदाहरण क्रियापद: चोरयति (तो चोरतो)

संस्कृत वर्णमालेनुसार ए, ऐ, ओ, औ हे संयुक्त स्वर (Diphthongs) आहेत.

या स्वरांची निर्मिती दोन वेगवेगळ्या स्वरांच्या संयोगाने होते, म्हणूनच त्यांना संयुक्त स्वर असे म्हटले जाते:

• ए (e) = अ + इ
• ऐ (ai) = अ + ए
• ओ (o) = अ + उ
• औ (au) = अ + ओ

प्रायतत हे क्रियापदाचे रूप आत्मनेपदी भूतकाळात (past tense) वापरले जाते.

हे रूप यत् (to try) या धातूचे आहे.

उदाहरण: ते काम करायला त्यांनी खूप प्रायतत केले.

प्रायतत ह्या क्रियापदाचा लकार लङ् लकार (भूतकाळ) आहे.

लङ् लकार: भूतकाळ

धातू: यत् (प्रयत्न करणे)

उदाहरण: ते प्रयत्न करत होते.