शैक्षणिक तंत्रज्ञान

ऑनलाइन स्रोत:

• NCERT (राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद): NCERT च्या वेबसाइटवर तुम्हाला शालेय अभ्यासक्रमावर आधारित पुस्तके आणि शैक्षणिक साहित्य मिळेल. NCERT Website
• DIKSHA Platform (दीक्षा प्लॅटफॉर्म): या प्लॅटफॉर्मवर विविध विषयांवर आधारित शैक्षणिक व्हिडिओ,Interactive साहित्य उपलब्ध आहे. DIKSHA Platform
• Khan Academy (खान Academy): खान Academyमध्ये गणित, विज्ञान, इतिहास आणि अर्थशास्त्र यांसारख्या विषयांवर मोफत शैक्षणिक व्हिडिओ आणि अभ्यास साहित्य उपलब्ध आहे. Khan Academy Website
• Maharashtra State Bureau of Textbook Production & Curriculum Research (महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ): या वेबसाइटवर तुम्हाला महाराष्ट्र बोर्डाच्या अभ्यासक्रमावर आधारित पुस्तके मिळतील. Maharashtra State Bureau

5 PPT Slides चा वापर करून अहवाल:

1. Slide 1:

   शीर्षक: (तुमच्या तासिकेचे नाव)

   विषय: (ज्या विषयावर तासिका आहे)

   वेळ: 35 मिनिटे

   शिक्षकाचे नाव: (तुमचे नाव)

2. Slide 2:

   तासिकेचा उद्देश:

   या तासिकेमधून विद्यार्थ्यांना काय शिकायला मिळेल, हे स्पष्ट करा.

   उदाहरण: विद्यार्थ्यांना (विषयानुसार) संकल्पना समजून घेणे, समस्या सोडवणे, विश्लेषण करणे.

3. Slide 3:

   मुख्य मुद्दे/विषय:

   तासिकेमध्ये तुम्ही कोणते मुख्य मुद्दे शिकवणार आहात, त्याची माहिती द्या.

   प्रत्येक मुद्द्याला थोडक्यात स्पष्ट करा.

4. Slide 4:

   शिकवण्याची पद्धत:

   तुम्ही विद्यार्थ्यांना कसे शिकवणार आहात, त्याबद्दल माहिती द्या.

   उदाहरण: व्याख्यान, चर्चा, गटकार्य, व्हिडिओ, प्रश्नोत्तरे.

5. Slide 5:

   मूल्यांकन:

   तुम्ही विद्यार्थ्यांचे मूल्यांकन कसे करणार आहात, त्याची माहिती द्या.

   उदाहरण: तोंडी प्रश्न, लेखी परीक्षा, गृहपाठ, प्रात्यक्षिक.

अतिरिक्त सूचना:

• प्रत्येक Slide मध्ये माहिती थोडक्यात आणि स्पष्टपणे मांडा.
• आकर्षक ग्राफिक्स आणि चित्रांचा वापर करा.
• विद्यार्थ्यांशी संवाद साधा आणि त्यांना प्रश्न विचारा.
• वेळेचे व्यवस्थापन करा.

छात्र (विद्यार्थी) आणि अध्यापक (शिक्षक) यांच्यातील डिजिटल साक्षरता:

1. प्रश्नांमध्ये डिजिटल साक्षरतेत संगणक, मोबाईल, ईमेल, डिजिटल लॉकर, ऑनलाइन बँकिंग, मोबाईल ॲप वापरता येतो का, या संदर्भात प्रश्न तयार करून प्रश्नावली तयार करू शकतात.

2. प्रत्यक्ष कृतीच्या माध्यमातून किंवा ॲप किंवा डिजिटल वापर प्रत्यक्ष करून त्यात वापर करता येतो का नाही ते तपासता येईल. यात प्रश्नावली व प्रत्यक्ष कृती आवश्यक आहे.

पस्तीस मिनिटांची तासिका तयार करण्यासाठी आणि पीपीटी (PPT) साठी अहवाल तयार करण्यासाठी उपयुक्त ऑनलाइन स्रोत:

या स्रोतांचा वापर करून, तुम्ही प्रभावी तासिका तयार करू शकता आणि आकर्षक पीपीटी प्रेझेंटेशन बनवू शकता.

35 मिनिटांची तासिका तयार करण्यासाठी आणि पाच PPT स्लाइडचा वापर करून अहवाल तयार करण्यासाठी तुम्ही खालील ऑनलाइन स्रोतांचा वापर करू शकता:

​

• NCERT (राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद): NCERT च्या वेबसाइटवर तुम्हाला शालेय अभ्यासक्रमावर आधारित पुस्तके, शैक्षणिक साहित्य आणि मार्गदर्शन मिळेल. हे साहित्य वापरून तुम्ही आपल्या विषयानुसार माहिती मिळवू शकता.

NCERT Website

• DIKSHA Platform (दीक्षा प्लॅटफॉर्म): हे शिक्षण मंत्रालय, भारत सरकारद्वारे चालवले जाणारे एक राष्ट्रीय डिजिटल पायाभूत सुविधा आहे. यावर शिक्षक आणि विद्यार्थी दोघांसाठीही उपयुक्त साहित्य उपलब्ध आहे.

DIKSHA Platform

• Khan Academy (खान अकादमी): या वेबसाइटवर गणित, विज्ञान, इतिहास, अर्थशास्त्र अशा विविध विषयांवर मोफत शैक्षणिक व्हिडिओ आणि अभ्यास साहित्य उपलब्ध आहे.

Khan Academy

• स्वयं (SWAYAM): भारत सरकारच्या मानव संसाधन विकास मंत्रालयाने सुरू केलेले हे पोर्टल आहे. यावर विविध विषयांवरील अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत, जे तुमच्या तासिकांसाठी उपयुक्त ठरू शकतात.

SWAYAM

• महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन मंडळ (Balbharati): या संस्थेच्या वेबसाइटवर तुम्हाला महाराष्ट्र बोर्डाच्या अभ्यासक्रमावर आधारित पुस्तके आणि शैक्षणिक साहित्य मिळेल.

Balbharati Website

• Google Scholar (गुगल scholar): गुगल scholar एक सर्च इंजिन आहे. यावर तुम्हाला शैक्षणिक लेख, शोध निबंध (research papers) आणि पुस्तके मिळतील, ज्यांचा उपयोग तुम्ही अहवाल तयार करण्यासाठी करू शकता.

Google Scholar

• Unacademy: ही एक ऑनलाइन शिक्षण देणारी वेबसाइट आहे. या वेबसाइटवर विविध विषयांचे शिक्षक उपलब्ध आहेत. त्यांच्याकडून मार्गदर्शन घेऊन तुम्ही आपली तासिका अधिक प्रभावी बनवू शकता.

Unacademy

• BYJU'S: ही एक ऑनलाइन शिक्षण देणारी ॲप आहे. या ॲपवर विविध विषयांचे व्हिडिओ आणि टेस्ट उपलब्ध आहेत. यांचा वापर तुम्ही तासिका तयार करताना करू शकता.

BYJU'S

• Wikipedia: जरी Wikipedia चा थेट संदर्भ टाळायला हवा, तरी ते माहिती मिळवण्यासाठी उपयुक्त आहे. तुम्ही या माहितीचा उपयोग इतर अधिकृत स्रोतांकडून पडताळून घेण्यासाठी करू शकता.

Wikipedia

• TED Talks: TED Talks मध्ये तुम्हाला अनेक प्रेरणादायी आणि माहितीपूर्ण व्हिडिओ मिळतील, जे तुमच्या विषयाला अधिक स्पष्टपणे मांडण्यासाठी उपयुक्त ठरतील.

TED Talks

• Pexels: हे वेबसाईट कॉपीराईट फ्री इमेज देते. तुम्ही याचा वापर PPT मध्ये करू शकता.

Pexels

पीपीटी स्लाइड (PPT Slides) कशी तयार करावी:

1. Slide 1:

• शीर्षक (Title): तुमच्या विषयाचे नाव आणि तुमच्या शाळेचे नाव लिहा.
• तुमचे नाव (Your Name): शिक्षक/शिक्षिकाचे नाव.

1. Slide 2:

• विषयाची ओळख (Introduction): आज आपण काय शिकणार आहोत, याची माहिती थोडक्यात द्या.
• उद्देश (Objectives): आजच्या तासिकेचे मुख्य उद्देश काय आहेत, ते सांगा.

1. Slide 3 आणि 4:

• मुख्य भाग (Main Content): विषयासंबंधी माहिती, चित्रे, आकृत्या आणि आवश्यक स्पष्टीकरणे द्या.
• उदाहरण (Examples): सोप्या उदाहरणांच्या मदतीने विषय समजावा.

1. Slide 5:

• सारांश (Summary): आज आपण काय शिकलो, याचा छोटा आढावा घ्या.
• गृहपाठ (Homework): विद्यार्थ्यांना घरी करण्यासाठी प्रश्न किंवा अभ्यास द्या.

अहवाल कसा तयार करावा:

1. प्रस्तावना (Introduction):

• तासिका कोणत्या विषयावर होती आणि तिचा उद्देश काय होता, हे स्पष्ट करा.

1. तासिकेची योजना (Lesson Plan):

• तुम्ही तासिका कशी घेतली, कोणत्या पद्धतीने शिकवले, याची माहिती द्या.
• प्रत्येक स्लाइडमध्ये काय शिकवले, ते सांगा.

1. वापरलेले साहित्य (Material Used):

• तुम्ही कोणती पुस्तके, वेबसाइट्स किंवा इतर साहित्य वापरले, त्याची यादी द्या.

1. विद्यार्थ्यांचा प्रतिसाद (Students' Response):

• विद्यार्थ्यांनी तासिकेमध्ये कसा प्रतिसाद दिला, त्यांचे प्रश्न आणि शंका कशा होत्या, हे सांगा.

1. निष्कर्ष (Conclusion):

• तुम्हाला काय अनुभव आला आणि या तासिकेमधून तुम्ही काय शिकला, ते सांगा.
• पुढच्या वेळी तुम्ही काय सुधारणा करू शकता, याबद्दल विचार व्यक्त करा.

टीप:

• माहिती देताना अचूक आणि खात्रीशीर माहितीचा वापर करा.
• चित्रे आणि आकृत्यांचा वापर करून विषय अधिक स्पष्ट करा.
• विद्यार्थ्यांना प्रश्न विचारून आणि चर्चा करून तासिकेमध्ये सहभागी करा.

 - शैक्षणिक वर्षापासून नववीचा अभ्यासक्रम व पुस्तके बदलणार असून, पहिली ते दहावीच्या वर्गांसाठीच्या तासिका 30 ऐवजी 35 मिनिटांची करण्याचा निर्णय शिक्षण विभागाने घेतला आहे. यासंदर्भातील निर्णय दोन वेगवेगळ्या परिपत्रकांत देण्यात आला आहे. या सर्वच वर्गांसाठी आठवड्याला 45 तासिका निश्‍चित केल्या आहेत, हे विशेष. पुणे येथील महाराष्ट्र राज्य माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शिक्षण मंडळाने नववीबाबतीत केलेले बदल कळविले आहेत. नववीच्या वेळापत्रकात यापूर्वी 30 मिनिटांच्या 50 तासिका आठवड्याला होत्या. आता त्याऐवजी 35 मिनिटांच्या 45 तासिका एका आठवड्याला असतील. त्यात मराठी-6, हिंदी-6, इंग्रजी-6, गणित-7, समाजशास्त्र-7 (इतिहास, राज्यशास्त्र-4, भूगोल-3), आरोग्य व शारीरिक शिक्षण-2, स्वविकास व कलारसास्वाद-2, संरक्षणशास्त्र/एम. सी. सी./स्काउट/गाईड/एनसीसी/नागरी संरक्षण व वाहतूक सुरक्षा-2. सोमवार ते शुक्रवार रोज 8 व शनिवारी 5 तासिका घेणे अपेक्षित आहे. तासिका वाटपात मुख्याध्यापकांना योग्य तो बदल करण्याचे अधिकार देण्यात आले आहेत. दरम्यान, पहिली ते आठवीसाठीही आठवड्याला 35 मिनिटांच्या 45 तासिका निश्‍चित करण्यात आल्याचे दुसऱ्या एका परिपत्रकात कळविण्यात आले आहे. यंदाच्या शैक्षणिक वर्षापासून (2017-18) ज्या शिक्षकांची नियुक्ती ज्या वर्गांसाठी केलेली असेल, त्यांना त्याच वर्गांना शिकविणे बंधनकारक केले आहे. यापूर्वी असे बंधन नव्हते.