दृकश्राव्य

दृक्श्राव्य माध्यम म्हणजे असे माध्यम जे माहिती किंवा मनोरंजक सामग्री सादर करण्यासाठी दृश्यांचा (पाहण्यासाठी) आणि आवाजाचा (ऐकण्यासाठी) वापर करते. यामध्ये एकाच वेळी पाहणे आणि ऐकणे या दोन्ही संवेदनांचा वापर केला जातो.

या माध्यमामुळे माहिती अधिक प्रभावीपणे आणि आकर्षकपणे लोकांपर्यंत पोहोचवता येते, कारण ते केवळ वाचनावर किंवा ऐकण्यावर अवलंबून नसून दोन्ही इंद्रियांचा वापर करते, ज्यामुळे आकलनशक्ती वाढते.

दृक्श्राव्य माध्यमाची काही प्रमुख उदाहरणे:

• दूरदर्शन (Television)
• चित्रपट (Movies)
• व्हिडिओ (Videos)
• संगणक सादरीकरणे (Computer Presentations) ज्यात ऑडिओ आणि व्हिडिओ दोन्ही असतात.
• इंटरनेटवरील व्हिडिओ सामग्री (उदा. YouTube, OTT प्लॅटफॉर्मवरील कार्यक्रम)
• शैक्षणिक व्हिडिओ (Educational Videos)
• व्हिडिओ गेम्स (Video Games)

शिक्षण, मनोरंजन, जाहिरात आणि माहिती संप्रेषणासाठी दृक्श्राव्य माध्यमाचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.

दृकश्राव्य (Audio-Visual): दृकश्राव्य म्हणजे 'दृक' म्हणजे पाहणे आणि 'श्राव्य' म्हणजे ऐकणे. जेव्हा आपण पाहू शकतो आणि ऐकू शकतो अशा माध्यमांचा एकत्रितपणे वापर करतो, तेव्हा त्याला दृकश्राव्य म्हणतात.

दृकश्राव्यचे विविध प्रकार:

• चित्रपट (Movies): चित्रपट हे दृकश्राव्य माध्यमाचे उत्तम उदाहरण आहे. यात कथा, संवाद, संगीत आणि दृश्य प्रभाव यांचा वापर केला जातो.
• दूरदर्शन (Television): दूरदर्शनवर आपण बातम्या, मालिका, चित्रपट आणि माहितीपट पाहतो. हे दृकश्राव्य माध्यम मनोरंजनासोबत ज्ञान आणि माहिती देते.
• व्हिडिओ गेम्स (Video Games): व्हिडिओ गेम्समध्ये आपण ग्राफिक्सच्या माध्यमातून दृश्य अनुभव घेतो आणि आवाजाच्या माध्यमातून गेममधील घटनांची माहिती मिळवतो.
• ऑनलाइन व्हिडिओ (Online Videos): YouTube आणि इतर प्लॅटफॉर्मवर उपलब्ध असलेले व्हिडिओ हे दृकश्राव्य माध्यमाचा महत्त्वाचा भाग आहेत.
• शैक्षणिक व्हिडिओ (Educational Videos): शाळेतील अभ्यासक्रमावर आधारित व्हिडिओ विद्यार्थ्यांना विषय समजून घेण्यास मदत करतात.
• जाहिरात (Advertisement): जाहिराती दृश्यांच्या आणि आवाजाच्या माध्यमातून लोकांचे लक्ष वेधून घेतात.
• सादरीकरण (Presentations): व्यावसायिक आणि शैक्षणिक सादरीकरणांमध्ये दृकश्राव्य साधने वापरली जातात, जसे की स्लाइड शो आणि व्हिडिओ.

दृकश्राव्य माध्यम शिक्षण, मनोरंजन आणि माहितीच्या प्रसारासाठी खूप महत्त्वाचे आहे.