
जलस्रोत
0
Answer link
जगात सर्वात जास्त स्वच्छ आणि पिण्यायोग्य पाणी बैकल सरोवरात (Lake Baikal) आहे. हे सरोवर रशियामध्ये (Russia) आहे.
* बैकल सरोवर: जगातील सर्वात मोठे गोड्या पाण्याचे सरोवर म्हणून बैकल सरोवर ओळखले जाते. या सरोवरामध्ये जगातील गोड्या पाण्याचे जवळपास २२ ते २३ टक्के पाणी साठवलेले आहे.
* पाण्याची गुणवत्ता: बैकल सरोवरातील पाणी अत्यंत स्वच्छ आहे. या पाण्यात ऑक्सिजनची (Oxygen) पातळी भरपूर आहे.
0
Answer link
जगात सर्वात जास्त गोड पाणी बर्फाच्या रूपात अंटार्क्टिका आणि ग्रीनलंडमध्ये साठलेले आहे. हे पाणी गोठलेल्या हिमनदी आणि बर्फाच्या Sheets च्या स्वरूपात आहे. अंटार्क्टिकामध्ये जगातील सुमारे 90% गोड पाण्याचे बर्फ आहे, तर ग्रीनलंडमध्ये सुमारे 10% गोड पाण्याचे बर्फ आहे.
गोड्या पाण्याचे काही स्रोत खालीलप्रमाणे:
- नद्या
- सरोवर
- भूमिगत पाणी
- दलदल
हे आकडेवारी आणि माहिती विविध स्त्रोतांवर आधारित आहे.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
1
Answer link
भूपृष्ठाखालील पाणी काढण्यासाठी केलेल्या खड्ड्यावजा बांधकामास विहीर असे म्हणतात.
विहिरींचे प्रकार -
1. आड - जी विहीर अरुंद आणि चौकोनी आकाराच्या विहिरीस आड असे म्हटले जाते.
2. कूप - अरुंद असलेल्या खोल विहिरीला कूप असे म्हणतात.
3. गोल विहीर - या विहिरीचा आकार वर्तुळासारखा असून ही सर्वांत जास्त प्रसार झालेली आणि दिसणारी विहीर आहे.
4. चौकोनी विहीर – या विहिरीचा आकार चौकोनी असतो.
5. दीर्घिका – ही विहीर लांबट असून बाकी सगळी वैशिष्ट्ये गोल विहिरीसारखीच असतात.
6. नलिका कूप – ज्या भागात माती सतत पडत राहिल्याने विहीर खणत जाणे खूप अवघड असते त्या ठिकाणी नलिका वापरून खोल पाणी पातळीपर्यंत जाऊन पाणी उपलब्ध करून घेतले जाते त्यास नलिका कूप असे म्हणतात.
7. पुष्करणी – हा चौकोनी आकाराचा, घडवलेल्या दगडांमध्ये पायऱ्या असलेला तलावाचा एक लोकप्रिय प्रकार आहे.
8. बारव – उत्तम दगडी बांधकामात असलेल्या, मोठ्या पायऱ्या असलेल्या विहीरी म्हणजे बारव होय. यामध्ये जमिनीपासून पाण्यापर्यंत जाण्यासाठी पायऱ्या असतात.
9. बुडकी – ज्या विहिरीला केवळ पावसाळ्यात पाणी असते आणि नंतर जिवंत झरे नसल्याने जी विहीर कोरडी पडते, अशा छोट्या विहिरीला बुडकी असं म्हणतात.
10. विंधन विहीर - जेव्हा भूजल पातळी खोल असते, मातीचा थर कमी असतो आणि कातळ भाग जास्त असतो तिथे योग्य जागा निवडून, यंत्राद्वारेखणून जलधरापर्यंत जाऊन तेथील पाणीसाठा वापरला जातो यास विंधन विहीर असे म्हणतात.
11. रिंगवेल - लहान व्यास असलेली व कॉंक्रीट रिंगा वापरून केलेल्या विहिरीस रिंगवेल म्हणतात.
0
Answer link
भारतामध्ये सर्वाधिक पाणीपुरवठा हा भूजल (Groundwater) या स्रोताद्वारे होतो.
* भूजल: भारतामध्ये पिण्याच्या पाण्यासाठी आणि सिंचनासाठी भूजलाचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो. जवळपास 85% ग्रामीण पाणीपुरवठा आणि 50% शहरी पाणीपुरवठा भूजलावर अवलंबून असतो.
* नदी आणि जलाशय: नद्या आणि जलाशयांमधून देखील पाणीपुरवठा केला जातो, परंतु भूजलाच्या तुलनेत याचे प्रमाण कमी आहे.
* इतर स्रोत: काही ठिकाणी तलाव, विहिरी आणि पावसाचे पाणी साठवून देखील पाणीपुरवठा केला जातो, पण त्यांचे प्रमाण अत्यल्प आहे.
भूजल हा पाणीपुरवठ्याचा महत्त्वाचा स्रोत असला तरी, त्याचे अतिशोषण आणि प्रदूषण ही मोठी समस्या आहे.