वनस्पती वर्गीकरण
त्रिभागी फुल (trimerous flower) हे লিলिएसी (Liliaceae) कुटुंबातील वनस्पतींमध्ये दिसतात.
उदाहरण:
- ट्यूलिप
- लिली
या फुलांमध्ये पाकळ्या, पुष्पकोश आणि पुंकेसर (stamens) तिनाच्या पटीत असतात.
नेचे (Fern), शेवाळ (Algae) आणि मनिप्लांट (Money plant) या वनस्पतींना फुले येत नाहीत.
- नेचे ही अपुष्प वनस्पती आहे. त्यांना बियाण्यांऐवजी बीजाणू (spores) ద్వారా पुनरुत्पादन करतात.
- शेवाळ ही देखील अपुष्प वनस्पती आहे. ते प्रामुख्याने पाण्यात वाढतात आणि spores तयार करून पुनरुत्पादन करतात.
- मनिप्लांट ही एक शोभेची वनस्पती आहे जी तिच्या पानांसाठी ओळखली जाते. मनिप्लांटला क्वचितच फुले येतात, विशेषत: घरामध्ये लावल्यास फुल येण्याची शक्यता कमी असते.
- ओळख:
Field guide वापरा: स्थानिक फुलांची माहिती देणारी पुस्तके किंवा ॲप्स (उदा. महाराष्ट्र वन विभाग) वापरा.
तज्ञांची मदत: स्थानिक वनस्पतीशास्त्रज्ञांकडून किंवा उद्यान तज्ञांकडून मार्गदर्शन घ्या.
- निरीक्षण:
जवळून पाहा: फुलांचे रंग, आकार, पाकळ्या, पाने आणि वास यांचे बारकाईने निरीक्षण करा.
नोंद ठेवा: निरीक्षणांची नोंद वहीत ठेवा, फोटो घ्या.
- वर्गीकरण:
कुटुंब आणि प्रजाती: फुलांचे कुटुंब आणि प्रजातीनुसार वर्गीकरण करा.
वैज्ञानिक नावे: प्रत्येक फुलाचे वैज्ञानिक नाव (scientific name) जाणून घ्या.
- पर्यावरणाचा अभ्यास:
आवास: फूल कोणत्या वातावरणात वाढते (उदा. जंगल, कुरण, पाणी) हे समजून घ्या.
इतर जीव: फुलांवर अवलंबून असणारे कीटक, पक्षी आणि प्राणी यांचा अभ्यास करा.
- संवर्धन:
संवर्धनाचे प्रयत्न: दुर्मिळ आणि धोक्यात असलेल्या फुलांचे संरक्षण कसे करता येईल यावर विचार करा.
जागरूकता: फुलांच्या महत्वाविषयी लोकांमध्ये जागरूकता वाढवा.
अनावृत्त बीजी वनस्पती:
अनावृत्त बीजी वनस्पती म्हणजे अशा वनस्पती की ज्यांच्या बिया उघड्या असतात, म्हणजे त्या फळांमध्ये झाकलेल्या नसतात. ह्या वनस्पतींना फुले येत नाहीत आणि त्यांच्या बिया शंकूच्या आकाराच्या संरचनेत (cones) विकसित होतात.
उदाहरण:
- देवदार (Pine)
- सरू (Cypress)
- Junipers
- सायकस (Cycas)
वैज्ञानिक वर्गीकरण:
अनावृत्त बीजी वनस्पती ‘जिम्नोस्पर्म’ (Gymnosperms) या नावाने ओळखल्या जातात. ‘जिम्नोस्पर्म’ हा शब्द ग्रीक भाषेतून आला आहे, ज्याचा अर्थ ‘उघडे बी’ असा होतो.
महत्व:
या वनस्पती अनेक परिसंस्थांमध्ये महत्वाच्या आहेत. त्या लाकूड, कागद आणि इतर उत्पादनांसाठी महत्त्वाचा स्रोत आहेत.
अधिक माहितीसाठी: