नकाशाशास्त्र

भारताचा रेखावृत्तीय विस्तार सुमारे 68° पूर्व रेखांश ते 97° पूर्व रेखांश आहे.

1° च्या फरकाने नकाशावर एकूण किती रेखावृत्ते काढता येतील हे काढण्यासाठी, आपल्याला एकूण रेखावृत्तीय विस्तार माहित असणे आवश्यक आहे.

म्हणून, 97° - 68° = 29°.

म्हणून, 1° च्या फरकाने नकाशावर एकूण 30 रेखावृत्ते काढता येतील (सुरुवातीचे रेखावृत्त धरून).

भारताच्या नकाशावर विस्तार लक्षात घेता, एकूण रेखावृत्तांची संख्या खालीलप्रमाणे काढता येते:

रेखावृत्त (Longitude):

• भारताचा पूर्व-पश्चिम विस्तार सुमारे 68° पूर्व रेखांशापासून 97° पूर्व रेखांशापर्यंत आहे.
• म्हणून, 97° - 68° = 29° रेखावृत्तांचा फरक आहे.
• त्यामुळे, नकाशावर 29 रेखावृत्त काढता येतात.

2,000 कि.मी. वास्तविक अंतर नकाशावर किती कि.मी. मध्ये दर्शवले जाईल हे नकाशाच्या स्केलवर अवलंबून असते. नकाशा स्केल हे नकाशावरील अंतर आणि पृथ्वीवरील संबंधित अंतर यांचे गुणोत्तर असते.

उदाहरणार्थ:

जर नकाशाचा स्केल 1:100,000 असेल, तर याचा अर्थ नकाशावरील 1 cm अंतर पृथ्वीवरील 100,000 cm (1 km) अंतरावर दर्शवते.

अशा परिस्थितीत, 2,000 कि.मी. अंतर नकाशावर 20 cm दर्शवेल.

गणितानेConversion:

• नकाशावरील अंतर = वास्तविक अंतर / स्केल
• नकाशावरील अंतर = 2,000 कि.मी. / 100,000
• नकाशावरील अंतर = 0.02 कि.मी. = 20 cm

म्हणून, नकाशाचा स्केल वापरून तुम्ही दोन ठिकाणांमधील अंतर नकाशावर किती असेल हे ठरवू शकता.

• शीर्षक (Title): नकाशा कशाबद्दल आहे हे दर्शवते.
• दिशा (Direction): नकाशावरील दिशा उत्तर, दक्षिण, पूर्व, पश्चिम दर्शवते.
• प्रमाण (Scale): नकाशावरील अंतर आणि जमिनीवरील प्रत्यक्ष अंतर यांच्यातील संबंध दर्शवते.
• चिन्हे आणि खुणा (Symbols and Legends): नकाशावरील विविध घटक दर्शवण्यासाठी वापरली जाणारी चिन्हे आणि खुणा.
• अक्षांश आणि रेखांश (Latitude and Longitude): पृथ्वीवरील ठिकाणांचे स्थान निश्चित करण्यासाठी वापरले जाणारे काल्पनिक रेषांचे जाळे.