जलमार्ग
जगातील सर्वात लांब रिव्हर क्रूझ, 'गंगा विलास' चा प्रवास दिब्रुगडमध्ये ब्रह्मपुत्रा नदीत संपला.
अधिक माहितीसाठी:
सुएझ कालव्यामुळे भारत व युरोप यांच्यातील सागरी अंतर कमी झाले आहे.
हा कालवा भूमध्य समुद्र (Mediterranean Sea) आणि लाल समुद्र (Red Sea) यांना जोडतो. त्यामुळे युरोपला भारतात येण्यासाठी आफ्रिकेला वळसा घालण्याची गरज नाही, ज्यामुळे हजारो किलोमीटरचे अंतर कमी होते.
सुएझ कालव्या विषयी अधिक माहितीसाठी:
नाहर हा शब्द अनेक अर्थांनी वापरला जातो, त्यापैकी काही प्रमुख अर्थ खालीलप्रमाणे आहेत:
- सिंह: 'नाहर' म्हणजे सिंह. हा शब्द फार पूर्वीपासून वापरला जातो.
-
नहर (कालवा): 'नहर' म्हणजे कालवा. याचा उपयोग शेतीसाठी पाणीपुरवठा करण्यासाठी होतो.
उदाहरण: इंदिरा गांधी नहर (कालवा) राजस्थानमधील एक महत्त्वाची नहर आहे.
- आडनाव: 'नाहर' हे एक आडनाव आहे, जे अनेक लोकांमध्ये आढळते.
मुंबई-रत्नागिरी-गुहागर जलमार्ग (Mumbai-Ratnagiri-Guhagar Waterway) हा महाराष्ट्र शासनाने (Maharashtra Government) सुरू केलेला एक महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प आहे. या प्रकल्पाचा उद्देश मुंबई आणि कोकण किनारपट्टीदरम्यान जलवाहतूक सुरू करणे आहे. यामुळे रस्ते आणि रेल्वे मार्गावरील ताण कमी होऊन प्रवासाचा वेळ वाचेल, तसेच पर्यटनाला चालना मिळेल.
या जलमार्गाची काही वैशिष्ट्ये:
- प्रवासाचा वेळ: या जलमार्गामुळे मुंबई ते रत्नागिरी आणि गुहागर दरम्यानच्या प्रवासाचा वेळ अंदाजे 7 ते 8 तासांपर्यंत कमी होईल, जो रस्ते मार्गाने 12 ते 15 तास लागतो.
- पर्यटन: कोकणातील पर्यटन स्थळांना भेटी देणे अधिक सोपे होईल, ज्यामुळे या भागातील पर्यटन उद्योगाला चालना मिळेल.
- आर्थिक विकास: जलवाहतूक सुरू झाल्याने व्यापार आणि उद्योग वाढीस मदत होईल, ज्यामुळे कोकणच्या आर्थिक विकासाला गती मिळेल.
- पर्यावरणपूरक: रस्ते वाहतुकीच्या तुलनेत जलवाहतूक अधिक पर्यावरणपूरक असल्याने प्रदूषण कमी होण्यास मदत होईल.
सद्यस्थिती:
सध्या या प्रकल्पाच्या चाचणी फेऱ्या सुरू आहेत आणि लवकरच नियमित प्रवासी सेवा सुरू होण्याची शक्यता आहे. महाराष्ट्र Maritime Board या प्रकल्पावर काम करत आहे आणि आवश्यक पायाभूत सुविधा निर्माण करत आहे.
अधिक माहितीसाठी:
- महाराष्ट्र मेरीटाईम बोर्ड (Maharashtra Maritime Board): www.maharashtramaritime.com
आशा आहे की ही माहिती तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरेल.
ह्या कालव्याच्या बांधणीसाठी अनेक नैसर्गिक व कृत्रिम तलावांचा वापर करण्यात आला. हे तलाव समुद्रसपाटीपासून सुमारे २६ मी उंच असल्यामुळे पनामा कालव्यामध्ये दोन्ही बाजूंना बंदिस्त बांध (लॉक्स) बांधले आहेत. ह्या बांधांमध्ये अनुक्रमे पाणी सोडत आत शिरणाऱ्या जहाजांना वर चढवले जाते. कालव्यामधून बाहेर पडणाऱ्या जहाजांसाठी उलटी क्रिया करून खाली उतरवले जाते. सध्याच्या घडीला ह्या बांधांची रूंदी ११० फूट आहे. पनामा कालव्याची एकूण लांबी ७७.१ किमी (४८ मैल) आहे.
अमेरिकन स्थापत्य अभियांत्रिकी संघटनेने पनामा कालव्याचा आपल्या जगातील सात नवी आश्चर्ये ह्या यादीमध्ये समावेश केला आहे.
इतिहाससंपादन करा
पनामा कालवा बांधण्यापूर्वी प्रशांत महासागरामधून अटलांटिक महासागरात पोचण्यासाठी बोटींना दक्षिण अमेरिका खंडाला वळसा घालून धोकादायक मेजेलनच्या सामुद्रधुनीमधून प्रवास करावा लागत असे. मध्य युगापासून हा प्रवास टाळण्यासाठी मानवनिर्मित कालव्याची कल्पना मांडली जात होती. पनामाचे मोक्याचे स्थान व अरूंद भूमीचा पट्टा पाहता येथेच हा कालवा काढणे सहजपणे शक्य होते. पवित्र रोमन साम्राज्याच्या पहिल्या कार्लोसने १५३४ साली ह्या कालव्यासाठी पाहणी करण्याचे आदेश दिले होते. १८५५ साली अमेरिकेने पनामा कालव्याचा प्रस्ताव मांडला. ह्याच काळात सुवेझ कालव्याचे निर्माण करण्यात फ्रेंचांना यश मिळाल्यामुळे पनामा कालव्याच्या बांधकामाबद्दल स्थापत्यकारांना हुरूप आला.
११८१ साली फ्रान्सने पनामा कालव्याचे बांधकाम हाती घेतले. परंतु सुमारे २८ कोटी अमेरिकन डॉलर खर्च केल्यानंतर हा उपक्रम दिवाळखोरीत निघाला व १८९० साली काम थांबले. पुढील १३ वर्षे अमेरिकेने अनेक पाहण्या व अभ्यास केले. अखेर १९०४ साली राष्ट्राध्यक्ष थियोडोर रूझवेल्टच्या नेतृत्वाखाली अमेरिकेने ह्या कालव्याचे हक्क विकत घेतले व बांधकाम पुन्हा सुरू झाले. अनेक अडचणींचा सामना करीत अमेरिकन अभियंत्यांनी १९१४ साली कालव्याचे काम पूर्ण केले. १९९९ सालापर्यंत पनामा कालव्याचा ताबा अमेरिकेकडेच होता.