ऑनलाईन शिक्षण
ऑनलाईन शिक्षणाचे अनेक स्रोत उपलब्ध आहेत, त्यापैकी काही प्रमुख स्रोत खालीलप्रमाणे आहेत:
- अनेक विद्यापीठे आणि शिक्षण संस्था त्यांचे अभ्यासक्रम ऑनलाईन पद्धतीने उपलब्ध करून देतात.
- उदाहरणार्थ: coursera.org, edx.org.
- हे प्लॅटफॉर्म विविध विषयांवरील अभ्यासक्रम विनामूल्य किंवा सशुल्क उपलब्ध करतात.
- उदाहरणार्थ: Coursera, edX, Udacity, Udemy.
- अनेक ॲप्स विविध शैक्षणिक विषयांवर माहिती आणि अभ्यासक्रम देतात.
- उदाहरणार्थ: Khan Academy, Duolingo.
- अनेक शिक्षक आणि तज्ञ विविध विषयांवर शैक्षणिक व्हिडिओ तयार करून YouTube वर अपलोड करतात.
- उदाहरणार्थ: Crash Course, MIT OpenCourseWare.
- अनेक संस्था आणि तज्ञ नियमितपणे वेबिनार आणि कार्यशाळा आयोजित करतात, ज्यात तुम्ही घरबसल्या भाग घेऊ शकता.
- अनेक पुस्तके आणि लेख ऑनलाइन स्वरूपात उपलब्ध आहेत, ज्यांचा उपयोग तुम्ही शिक्षण घेण्यासाठी करू शकता.
- उदाहरणार्थ: Google Books, JSTOR.
दीक्षा प्लॅटफॉर्मवर नोंदणी करून प्रमाणपत्र मिळवण्यासाठी खालील Steps (चरण) आहेत:
- दीक्षा ॲप किंवा वेबसाइटवर जा:
- नोंदणी करा:
- लॉग इन करा:
- Course (कोर्स) शोधा:
- कोर्समध्ये सामील व्हा:
- कोर्स पूर्ण करा:
- प्रमाणपत्र डाउनलोड करा:
दीक्षा प्लॅटफॉर्मवर जा.
जर तुम्ही आधी नोंदणी केली नसेल, तर 'Register' (नोंदणी करा) बटणावर क्लिक करा आणि आवश्यक माहिती भरा.
नोंदणी झाल्यावर, तुमचा User ID आणि Password वापरून लॉग इन करा.
तुम्हाला हवा असलेला कोर्स शोधा.
'Join Course' (कोर्समध्ये सामील व्हा) बटणावर क्लिक करा.
कोर्समधील सर्व Module (विभाग) पूर्ण करा. काही Courses मध्ये परीक्षा किंवा असाइनमेंट (assignment) देखील असू शकतात, त्या पूर्ण करा.
कोर्स पूर्ण झाल्यावर, तुम्हाला Certificate (प्रमाणपत्र) डाउनलोड करण्याचा पर्याय मिळेल. ते डाउनलोड करा.
अधिक माहितीसाठी, दीक्षा प्लॅटफॉर्मच्या Help Section (मदत विभाग) मध्ये guidance दिलेले आहे.
ऑनलाईन शिक्षणाचे अनेक फायदे आहेत, त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे:
- तुम्ही तुमच्या वेळेनुसार आणि गतीनुसार अभ्यास करू शकता.
- ठराविक ठिकाणी जाण्याची आवश्यकता नसते.
- तुम्ही जगाच्या कोणत्याही भागातून शिक्षण घेऊ शकता.
- नोकरी करणाऱ्यांसाठी किंवा इतर जबाबदाऱ्या असलेल्यांसाठी हे शिक्षण घेणे सोपे आहे.
- पारंपारिक शिक्षणापेक्षा ऑनलाईन शिक्षण स्वस्त असू शकते, कारण प्रवास आणि इतर खर्च टाळता येतात.
- ऑनलाईन शिक्षणामध्ये विविध विषयांचे आणि अभ्यासक्रमांचे पर्याय उपलब्ध असतात.
- तुम्ही नवीन तंत्रज्ञान शिकता आणि ते वापरण्यास सरावता, जे आजच्या जगात खूप महत्त्वाचे आहे.
- तुम्ही ईमेल, व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंग किंवा चॅटद्वारे शिक्षकांशी आणि इतर विद्यार्थ्यांशी संपर्क साधू शकता.
ऑनलाईन क्लासेस अधिक आकर्षक होण्यासाठी आणि ते संपूर्ण देशातील मुलांना उपलब्ध करून देण्यासाठी येथे ५ सूचना आहेत:
-
तंत्रज्ञानाचा प्रभावी वापर:
- ॲनिमेटेड व्हिडिओ (Animated Videos), इंटरॲक्टिव्ह सिमुलेशन (Interactive Simulations) आणि गेम-आधारित शिक्षण (Game-Based Learning) यांसारख्या मल्टीमीडिया साधनांचा वापर करणे.
- व्हर्च्युअल रिॲलिटी (Virtual Reality) आणि ऑगमेंटेड रिॲलिटी (Augmented Reality) चा वापर करून विद्यार्थ्यांना अधिक आकर्षक अनुभव देणे.
-
शिक्षकांचे प्रशिक्षण:
- शिक्षकांना ऑनलाईन शिक्षण देण्यासाठी आवश्यक असलेल्या तंत्रज्ञान आणि अध्यापन पद्धतींचे प्रशिक्षण देणे.
- शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांशी प्रभावीपणे संवाद साधण्यासाठी आणि त्यांची आवड निर्माण करण्यासाठी कौशल्ये विकसित करणे.
-
भाषा आणि सांस्कृतिक संवेदनशीलता:
- शिक्षण सामग्री विविध भाषांमध्ये उपलब्ध करणे जेणेकरून वेगवेगळ्या भाषिक पार्श्वभूमीच्या विद्यार्थ्यांना ते समजू शकेल.
- स्थानिक संदर्भ आणि सांस्कृतिक घटकांचा समावेश करणे जेणेकरून शिक्षण अधिक संबंधित आणि आकर्षक वाटेल.
-
सहभागी शिक्षण:
- चर्चा, गटकार्य, प्रश्नोत्तरे आणि इतर सहभागी उपक्रमांचा समावेश करणे.
- विद्यार्थ्यांना त्यांचे विचार आणि अनुभव सामायिक करण्यासाठी प्रोत्साहित करणे, ज्यामुळे त्यांना अधिक जोडलेले आणि प्रेरित वाटेल.
-
तंत्रज्ञानाचा वापर आणि उपलब्धता:
- दूरसंचार मंत्रालयाच्या साहाय्याने दुर्गम भागांमध्ये इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी (Internet connectivity) सुधारणे.
- गरजू विद्यार्थ्यांना उपकरणे (devices) आणि इंटरनेट डेटा (internet data) उपलब्ध करून देणे.
या उपायांमुळे ऑनलाईन क्लासेस अधिक आकर्षक आणि सर्वसमावेशक बनण्यास मदत होईल, ज्यामुळे ते देशातील जास्तीत जास्त मुलांपर्यंत पोहोचू शकतील.
ऑनलाईन क्लासेस अधिक आकर्षक होण्यासाठी आणि संपूर्ण देशातील मुलांना ते उपलब्ध करून देता यावेत यासाठी पाच सूचना:
- तंत्रज्ञानाचा वापर: इंटरॲक्टिव्ह (Interactive) आणि आकर्षक ऑनलाईन शैक्षणिक साधनांचा वापर करणे. जसे की व्हिडिओ, ॲनिमेटेड ग्राफिक्स (Animated graphics), आणि गेम्स (Games).
- शिक्षकांचे प्रशिक्षण: शिक्षकांना ऑनलाईन शिक्षण देण्यासाठी विशेष प्रशिक्षण देणे, जेणेकरून ते विद्यार्थ्यांना प्रभावीपणे शिकवू शकतील.
- भाषा आणि प्रादेशिकContent: Content विविध भाषांमध्ये (Languages) आणि प्रादेशिक संदर्भांमध्ये (Regional context) उपलब्ध करणे, ज्यामुळे वेगवेगळ्या भागांतील मुलांना ते सहज समजेल.
- इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी (Internet connectivity): दुर्गम भागांमध्ये इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी सुधारण्यासाठी उपाययोजना करणे, जेणेकरून कोणत्याही मुलाला शिक्षणापासून वंचित राहावे लागणार नाही.
- शुल्क आणि उपलब्धता: ऑनलाईन क्लासेसची फी (Fee) कमी ठेवणे आणि ते सर्वांसाठी उपलब्ध करणे, जेणेकरून आर्थिक अडचणींमुळे कुणीही शिक्षणापासून दूर राहणार नाही.