वित्तीय संस्था

एका वर्षापेक्षा अधिक मुदतीची कर्जे देण्याचे व घेण्याचे व्यवहार सुरळीत होण्यासाठी असलेली संस्थात्मक व्यवस्था 'गुंतवणूक बँका' (Investment Banks) आहे.

गुंतवणूक बँका मोठ्या कंपन्या, सरकारे आणि इतर संस्थांना भांडवल उभारणीमध्ये मदत करतात. त्या समभाग (Equity) आणि कर्जरोखे (Debt) जारी करण्यात, विलीनीकरण आणि অধিग्रहणामध्ये (Mergers and Acquisitions) सल्ला देतात.

गुंतवणूक बँकांची कार्ये:

• अंडररायटिंग (Underwriting): गुंतवणूक बँका नवीन समभाग आणि कर्जरोखे जारी करण्याची हमी घेतात.
• वित्तीय सल्ला (Financial Advisory): गुंतवणूक बँका विलीनीकरण, অধিগ্রহণ आणि पुनर्रचना यांसारख्या विषयांवर कंपन्यांना सल्ला देतात.
• व्यापार (Trading): गुंतवणूक बँका त्यांच्या स्वतःच्या खात्यासाठी रोख्यांचा व्यापार करतात.
• संशोधन (Research): गुंतवणूक बँका कंपन्या आणि बाजारांवर संशोधन करतात आणि गुंतवणूकदारांना शिफारसी देतात.

भारतामध्ये काही प्रमुख गुंतवणूक बँका खालीलप्रमाणे आहेत:

• ICICI Securities ICICI Securities
• HDFC Securities HDFC Securities
• Kotak Investment Banking Kotak Investment Banking

भारतीय अर्थव्यवस्थेत वित्तीय संस्थांची भूमिका:

भारतीय औद्योगिक वित्त पुरवठा महामंडळ (IFCI):

उद्देश:

कार्य:

महत्व:

अधिक माहितीसाठी:

बँक व्यतिरिक्त वित्त पुरवठा संस्था (Non-Banking Financial Company - NBFC) अशा संस्था आहेत ज्या बँकिंग परवानाशिवाय बँकिंगसारखी कार्ये करतात. या संस्था लोकांकडून थेट ठेवी स्वीकारत नाहीत, परंतु कर्ज देणे, गुंतवणूक करणे, विमा आणि इतर वित्तीय सेवा पुरवतात.

NBFCs ची काही प्रमुख कार्ये:

• कर्ज आणि अग्रिम प्रदान करणे.
• भांडवली बाजारात गुंतवणूक करणे (शेअर्स, डिबेंचर्स).
• विमा उत्पादने विकणे.
• गुंतवणूक व्यवस्थापन सेवा प्रदान करणे.

भारतातील काही प्रमुख NBFCs:

• बजाज फायनान्स (Bajaj Finance)
• मुथूट फायनान्स (Muthoot Finance)
• महिंद्रा फायनान्स (Mahindra Finance)

NBFCs बँकांच्या तुलनेत अधिक लवचिक आणि जलद सेवा देतात, ज्यामुळे ते लहान व्यवसाय आणि दुर्गम भागांतील लोकांसाठी उपयुक्त ठरतात.

अधिक माहितीसाठी:

• भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI)

नॉन-बँकिंग वित्तीय कंपनी (NBFC) म्हणजे एक अशी संस्था जी बँक नाही, परंतु बँकिंगसारखी वित्तीय सेवा पुरवते.

NBFCs खालील सेवा देऊ शकतात:

• कर्ज देणे
• गुंतवणूक व्यवस्थापन
• विमा सेवा

NBFCs बँकांपेक्षा वेगळ्या कशा असतात?

• NBFCs मागणीवर पैसे स्वीकारू शकत नाहीत.
• NBFCs पेमेंट आणि सेटलमेंट सिस्टमचा भाग नाहीत.
• NBFCs ला बँकांप्रमाणे विमा संरक्षण नसतं.