नवजात शिशुची काळजी
नाही, लहान मुलीच्या जन्मानंतर सगळे केस काढणे किंवा टक्कल करणे आवश्यक नाही. ही एक पारंपरिक प्रथा आहे, जी काही समाजात पाळली जाते. या प्रथेनुसार, बाळाचे पहिले केस काढले जातात, ज्याला 'जावळ काढणे' असेही म्हणतात.
जावळ काढण्याची कारणे:
- धार्मिक आणि पारंपरिक मान्यता: काही लोकांचे असे मानणे आहे की, मागील जन्मातील नकारात्मक गोष्टींपासून मुक्ती मिळावी आणि चांगले भविष्य लाभावे, यासाठी जावळ काढले जाते.
- वैज्ञानिक कारण: काही लोकांच्या मते, गर्भाशयात असताना बाळाच्या डोक्यावर असलेले केस निर्जीव असतात, त्यामुळे ते काढणे फायद्याचे असते.
- केसांची वाढ: जावळ काढल्यानंतर नवीन आणि चांगले केस येतात, असा समज आहे.
जावळ काढणे हे पूर्णपणेOptional आहे. हे करणे बंधनकारक नाही.
तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घेऊन याबद्दल अधिक माहिती मिळवू शकता.
तुमच्या पाच दिवसांच्या बाळाची काळजी घेण्यासाठी काही सूचना आणि आवश्यक साहित्य:
-
आंघोळ:
सुरुवातीला बाळाला फक्त स्पंज बाथ (Sponge bath) द्या. एका मऊ কাপड्याने कोमट पाणी घेऊन बाळाचे शरीर हळूवारपणे पुसा. नाभी पूर्णपणे बरी झाल्यावर तुम्ही बाळाला regular bath देऊ शकता.
-
नाभीची काळजी:
नाभीची दोरी गळून पडेपर्यंत ती कोरडी आणि स्वच्छ ठेवा. डॉक्टरांनी सांगितल्याप्रमाणे दिवसातून दोन-तीन वेळा antiseptic solution लावा.
-
त्वचेची काळजी:
बाळाची त्वचा खूप नाजूक असते, त्यामुळे ती कोरडी होऊ नये म्हणून moisturizer वापरा. डायपर rash टाळण्यासाठी diaper cream चा वापर करा.
-
आहार:
सुरुवातीच्या दिवसांमध्ये बाळाला फक्त বুকের दूध द्यावे. दर दोन तासांनी किंवा बाळ जेवढी मागणी करेल तेवढे दूध द्या.
-
झोप:
नवजात बाळ दिवसातील १६-१७ तास झोपते. बाळाला पाठीवर झोपवावे आणि झोपताना त्याच्या आसपास कोणतीही जास्तीची खेळणी किंवा सॉफ्ट टॉईज नसावी, ज्यामुळे गुदमरण्याचा धोका टळेल.
-
तापमान:
बाळाला जास्त गरम किंवा थंड होऊ नये, यासाठी योग्य तापमान ठेवा.
-
डॉक्टरांचा सल्ला:
नियमितपणे डॉक्टरांकडून बाळाची तपासणी करून घ्यावी. काही समस्या वाटल्यास त्वरित डॉक्टरांशी संपर्क साधावा.
- मऊ কাপड्याचे डायपर
- डायपर क्रीम
- नारळ तेल किंवा baby oil
- मऊ टॉवेल
- बेबी सोप (baby soap)
- खोलगट टब (bath tub)
- baby wipes
- hand sanitizer
- soft baby brush
हे साहित्य वापरून तुम्ही तुमच्या बाळाची योग्य काळजी घेऊ शकता.
अधिक माहितीसाठी तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
खालील लिंकवर तुम्हाला अधिक माहिती मिळू शकेल:
- आहार:
- झोप:
- स्वच्छता:
- खेळ आणि मनोरंजन:
- सुरक्षितता:
- लसीकरण:
- डॉक्टरांचा सल्ला:
जर तुमचा मुलगा फक्त स्तनपान करत असेल, तर त्याला दिवसातून किमान ६-८ वेळा स्तनपान द्या. फॉर्म्युला दूध देत असाल, तर डॉक्टरांनी सांगितलेल्या प्रमाणातच द्या.
या वयात मुलांना फक्त दूधच द्यावे, इतर कोणताही घन आहार (solid food) देऊ नये.
४ महिन्यांच्या बाळाला साधारणपणे दिवसातून १२-१६ तास झोप लागते. रात्रीच्या वेळी जास्त झोप आणि दिवसा कमी झोप असे त्याचे वेळापत्रक असू शकते.
बाळाला झोपवण्यासाठी पाठीवर झोपवावे, त्यामुळे अचानक होणाऱ्या मृत्यूचा धोका टळतो. सीडीसी सुरक्षित झोप
बाळाला नियमितपणे कोमट पाण्याने आंघोळ घाला. त्याचे डायपर वेळोवेळी बदला आणि त्या भागाला कोरडे ठेवा.
नैसर्गिक तेलानं बाळाची मालिश करावी.
बाळाला खेळणी दाखवा, त्याच्याशी बोला आणि त्याला गाणी ऐकवा. त्याला वेगवेगळ्या रंगांचे आणि आकारांचे खेळणी दाखवा, ज्यामुळे त्याची दृष्टी विकसित होईल.
बाळाला कधीही एकटे सोडू नका आणि त्याला धोकादायक वस्तूंपासून दूर ठेवा. घरात कोणतीही विषारी वस्तू बाळाच्या आवाक्यात येणार नाही याची काळजी घ्या.
डॉक्टरांनी सांगितलेल्या वेळापत्रकानुसार बाळाला सर्व लसी वेळेवर द्या.
बाळाच्या आरोग्यासंबंधी काही समस्या असल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. नियमित तपासणीसाठी डॉक्टरांकडे जा.
या सूचनांनुसार तुमच्या बाळाची काळजी घेतल्यास ते सुरक्षित आणि निरोगी राहील.
बाळाची मालिश न केल्यास काही परिणाम होऊ शकतात, परंतु ते गंभीर नसतात. मालिश केल्याने बाळाला अनेक फायदे मिळतात, पण ती न केल्यास खालील परिणाम दिसू शकतात:
- शारीरिक विकास: मालिश केल्याने बाळाच्या स्नायूंचा आणि हाडांचा विकास चांगला होतो. मालिश न केल्यास शारीरिक विकास थोडा कमी होऊ शकतो.
- रक्त परिसंचरण: मालिशमुळे रक्त परिसंचरण सुधारते. त्यामुळे शरीरातील अवयवांना ऑक्सिजनचा पुरवठा चांगला होतो. मालिश न केल्यास रक्त परिसंचरण तितकेसे सुधारत नाही.
- पचनक्रिया: मालिश केल्याने पचनक्रिया सुधारते आणि बद्धकोष्ठतेची समस्या कमी होते. मालिश न केल्यास पचनक्रिया समस्या निर्माण होण्याची शक्यता असते.
- झोप: मालिशमुळे बाळ शांत होते आणि त्याला चांगली झोप लागते. मालिश न केल्यास बाळाला झोपायला त्रास होऊ शकतो.
- आई-बाळ bonding: मालिश करताना आई आणि बाळाचा संपर्क वाढतो, ज्यामुळे दोघांमध्ये भावनिक bonding तयार होते. मालिश न केल्यास या bonding मध्ये थोडी कमी येऊ शकते.
मालिश किती वयापर्यंत करावी?
बाळाची मालिश जन्मापासून ते एक वर्षापर्यंत करावी. काहीजण दोन वर्षांपर्यंत देखील मालिश करतात. मूल मोठे झाल्यावर त्याला मालिश आवडत नसेल, तर ती बंद करावी.
टीप: कोणतीही शंका असल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
- कारण: नवजात शिशुंच्या डोक्यावर येणारा गाभर (Cradle Cap) हा एक सामान्य त्वचाविकार आहे. हा seborrheic dermatitis मुळे होतो. ज्यात डोक्यावरील त्वचा कोरडी होऊन पांढरे किंवा पिवळसर खवले येतात.
-
उपाय:
- तेल लावा: कोमट तेल (जसे की खोबरेल तेल किंवा बदाम तेल) बाळाच्या डोक्याला लावा आणि हळूवारपणे मसाज करा. तेलामुळे खवले नरम होऊन निघायला मदत होते.
- ब्रश करा: तेल लावल्यानंतर मऊ ब्रशने डोक्यावरील त्वचा हळूवारपणे ब्रश करा. त्यामुळे कोंडा निघून येण्यास मदत होईल.
- धुवा: बाळाचे केस सौम्य شامبو (shampoo) वापरून धुवा. जास्त गरम पाणी वापरू नका.
- हाताने काढणे: गाभर हाताने काढल्यास त्वचेला इजा होऊ शकते आणि संक्रमण होण्याची शक्यता असते. त्यामुळे ते टाळावे.
- जर गाभर खूप जास्त असेल आणि घरगुती उपायांनी कमी होत नसेल.
- जर त्वचेला लालसरपणा, सूज किंवा पू येत असेल.
- जर बाळाला त्यामुळे खूप खाज येत असेल आणि ते अस्वस्थ वाटत असेल.
बालकाचे डोक्यावरील केसाचे जावळ मोठ्या सावधानपणे काढून डोक्यास मलई लावली अस्तांडोक्याचें त्वचेचें रोग दूर होतात. केसाला चाई लागत नाही. डोक्यातील सर्व भागाला रक्त पोहोचून नवीन केस येतात ते पुष्ट होऊन त्याचे बूड मजबूत होतात. केश, नख, रोम हे काढल्यापासून सर्व विकार दूर होऊन हर्ष, हलकेपणा व सुख प्राप्त होऊन उत्साह वाटतो. पुष्टि, आयुष्य व पवित्रता याची वृद्धि होते. मुलाचे जावळ जन्मदिवसापासून सम ( २ - ४ इत्यादि ) मासांत काढावे. मुलीचे ( १ - ३ - ५ ) इत्यादि विषम महिन्यांत काढावे. उत्तरायनामध्यें तसेंच पुनर्वसु, पुष्य, अश्विनी, मृग, श्रवण, धनिष्ठा, शततारका हस्त, चित्रा, स्वाति या नक्षत्रावर शुभ ग्रहांच्यावारी, पूर्णातिथि यांचे ठायीं दोन प्रहरच्या आत काढावे. पूर्णा आणि जया तिथीमध्यें अमावस्या आणि अष्टमी ह्या तिथिवर्ज कराव्या.