सुरक्षा उपकरणे

अग्निशामक यंत्र (Fire extinguisher) वापरण्यासाठी पास (PASS) ही एक सोपी पद्धत आहे. या पद्धतीने तुम्ही सहजपणे आग विझवू शकता:

1. P (Pull): अग्निशामक यंत्रावरील पिन काढा.

   पिन काढल्याने यंत्र कार्यान्वित (activate) होते.

2. A (Aim): नोजल (nozzle) आगीच्या दिशेने धरा.

   आगीच्या मुळावर (base) निशाणा साधा.

3. S (Squeeze): हँडल (handle) दाबा.

   हँडल दाबल्याने अग्निशामक यंत्रातून आग विझवणारे रसायन बाहेर पडते.

4. S (Sweep): नोजलला आगीच्या दिशेने डावीकडून उजवीकडे फिरवा.

   आग पूर्णपणे विझवण्यासाठी नोजल सतत फिरवत राहा.

टीप:

• अग्निशामक यंत्र वापरण्यापूर्वी ते व्यवस्थित तपासा.
• आग मोठी असल्यास अग्निशामक यंत्राचा वापर न करता अग्निशमन दलाला (fire department) बोलवा.

कार्यशाळेत वापरायच्या गोष्टींची यादी खालीलप्रमाणे:

• सुरक्षा उपकरणे:
  • सुरक्षा चष्मा (Safety glasses): डोळ्यांचे संरक्षण करण्यासाठी.
  • हातमोजे (Gloves): हातांना खरचटण्यापासून आणि रसायनांपासून वाचवण्यासाठी.
  • एप्रन (Apron): कपड्यांचे संरक्षण करण्यासाठी.
  • मास्क (Mask): धूळ आणि विषारी वायूFilter paper पासून बचाव करण्यासाठी.
• साधने:
  • हातोडा (Hammer): ठोकण्यासाठी.
  • स्क्रू ड्रायव्हर (Screwdriver): स्क्रू tighten करण्यासाठी.
  • wrench पाना (Wrench): नट आणि बोल्ट घट्ट करण्यासाठी.
  • pliers प्लायर्स (Pliers): वस्तू पकडण्यासाठी आणि वाकवण्यासाठी.
  • measuring tape टेप (Measuring tape): मोजमाप घेण्यासाठी.
  • कटर (Cutter): कापण्यासाठी.
• सामग्री:
  • लाकूड (Wood): लाकडी वस्तू बनवण्यासाठी.
  • धातू (Metal): धातूच्या वस्तू बनवण्यासाठी.
  • plastic प्लास्टिक (Plastic): प्लास्टिकच्या वस्तू बनवण्यासाठी.
  • glue गोंद (Glue): वस्तू चिकटवण्यासाठी.
  • screws स्क्रू (Screws): वस्तू जोडण्यासाठी.
  • नट आणि बोल्ट (Nuts and bolts): वस्तू घट्ट करण्यासाठी.
• इतर आवश्यक गोष्टी:
  • work टेबल (Work table): काम करण्यासाठी.
  • light प्रकाश (Light): चांगल्या प्रकारे दिसण्यासाठी.
  • First aid kit प्राथमिक उपचार किट (First aid kit): दुखापती झाल्यास प्रथमोपचार करण्यासाठी.

टीप: *कोणती साधने आणि सामग्री वापरायची हे तुमच्या कार्यशाळेतील कामावर अवलंबून असते.*

फायर होस पाईपची लांबी आणि दाब (फोर्स) अनेक गोष्टींवर अवलंबून असतो, जसे की पाईपचा प्रकार, तो कशासाठी वापरला जातो आणि उत्पादकाची वैशिष्ट्ये काय आहेत.

हे आकडे केवळ अंदाजे आहेत. Fire hose वापरण्यापूर्वी, त्याच्यावरील लेबल तपासा आणि उत्पादकाने दिलेल्या सूचनांचे पालन करा.

अग्निशमन यंत्र (Fire extinguisher) वापरण्याची पद्धत सोप्या शब्दांत खालीलप्रमाणे आहे:

1. पास (PASS) हे लक्षात ठेवा:
   • P (Pull): सेफ्टी पिन काढा.
   • A (Aim): नळी आगीच्या दिशेने धरा.
   • S (Squeeze): हैंडल दाबा.
   • S (Sweep): आगीच्या मुळावर नळी फिरवा.
2. सुरक्षित अंतर: आगीपासून सुरक्षित अंतर ठेवा.
3. वाऱ्याची दिशा: वारा तुमच्या चेहऱ्यावर येणार नाही, याची काळजी घ्या.
4. पूर्ण विझवा: आग पूर्णपणे विझल्याची खात्री करा.

टीप: प्रत्येक प्रकारच्या आगीसाठी वेगळे अग्निशमन यंत्र असते. त्यामुळे, योग्य यंत्र वापरा.

अधिक माहितीसाठी, तुम्ही खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता:

• महाराष्ट्र शासन आपत्कालीन व्यवस्थापन विभाग

इलेक्ट्रिकमुळे लागलेली आग विझवण्यासाठी खालील अग्निशमन उपकरणे उपयुक्त आहेत:

• कार्बन डायऑक्साईड (Carbon Dioxide) अग्निशमन उपकरण:

कार्बन डायऑक्साईड (CO2) अग्निशमन उपकरण हे विद्युत उपकरणांमुळे लागलेल्या आगीसाठी सर्वोत्तम मानले जाते. कारण ते ज्वलनशील पदार्थाला ऑक्सिजनपासून वेगळे करते आणि आग विझवते. हे उपकरण वापरल्यानंतर अवशेष सोडत नाही, त्यामुळे उपकरणे सुरक्षित राहतात.

अधिक माहितीसाठी:

थॉमसनेट - अग्निशमन उपकरणांचे प्रकार (इंग्रजी)
• ड्राय केमिकल (Dry Chemical) अग्निशमन उपकरण:

ड्राय केमिकल अग्निशमन उपकरणामध्ये सोडियम बायकार्बोनेट (Sodium Bicarbonate) किंवा पोटॅशियम बायकार्बोनेट (Potassium Bicarbonate) चा वापर केला जातो. हे रसायन आगीच्या रासायनिक प्रक्रियेत व्यत्यय आणून आग विझवते. हे उपकरण Class A, B आणि C प्रकारच्या आगीसाठी उपयुक्त आहे.

अधिक माहितीसाठी:

NFPA - इलेक्ट्रिकल आगी (इंग्रजी)
• क्लीन एजेंट (Clean Agent) अग्निशमन उपकरण:

क्लीन एजेंट अग्निशमन उपकरण हे हॅलोजेनेटेड (Halogenated) कार्बन कंपाऊंड वापरते, जे ओझोनला हानिकारक नाही. हे उपकरण विद्युत उपकरणांसाठी सुरक्षित मानले जाते, कारण ते अवशेष सोडत नाही आणि उपकरणांना कमी नुकसान पोहोचवते.

अधिक माहितीसाठी:

EPA - क्लीन एजंट्स (इंग्रजी)

ध्यात ठेवण्यासारख्या गोष्टी:

• आग विझवताना स्वतःची सुरक्षा महत्त्वाची आहे.
• विद्युत पुरवठा बंद असल्याची खात्री करा.
• उपकरण वापरताना योग्य अंतर ठेवा.