संयुगे
आधुनिक संयुगे (Modern compounds) म्हणजे कार्बन (Carbon) आणि हायड्रोजन (Hydrogen) यांच्यापासून बनलेले रासायनिक पदार्थ. ह्या संयुगांना सेंद्रिय संयुगे असेही म्हणतात. ह्या संयुगांमध्ये कार्बन अणू साखळी स्वरूपात एकमेकांना जोडलेले असतात, आणि हायड्रोजन अणू त्यांच्याशी जोडलेले असतात.
आधुनिक संयुगांची काही उदाहरणे:
- मिथेन (Methane - CH4)
- इथेन (Ethane - C2H6)
- प्रोपेन (Propane - C3H8)
- ब्युटेन (Butane - C4H10)
- पेंटेन (Pentane - C5H12)
ही संयुगे ज्वलनशील (flammable) असतात आणि त्यांचा उपयोग इंधन (fuel) म्हणून करतात.
दैनंदिन जीवनात उपयोगात येणारे काही आम्लधर्मी (acids) आणि आम्लारीधर्मी (bases) पदार्थ:
आम्लधर्मी पदार्थ:
- लिंबू (Lemon): लिंबामध्ये सायट्रिक ऍसिड (citric acid) असते.
आम्लारीधर्मी पदार्थ:
- साबण (Soap): साबण हे सोडियम हायड्रॉक्साईड (sodium hydroxide) किंवा पोटॅशियम हायड्रॉक्साईड (potassium hydroxide) सारख्या आम्लारीधर्मी पदार्थांपासून बनवले जाते.
Disclaimer: येथे दिलेली माहिती सामान्य ज्ञानावर आधारित आहे. अधिक माहितीसाठी तज्ञांचा सल्ला घ्या.
इप्सम मीठ हे मॅग्नेशियम सल्फेट (Magnesium sulfate) नावाच्या रासायनिक संयुगाला दिलेले नाव आहे. हे दिसायला सामान्य मिठासारखे असले तरी ते सोडियम क्लोराईड (Sodium chloride) म्हणजेच खाण्याचे मीठ नाही.
इप्सम मिठाचे उपयोग:
- स्नायू दुखणे आणि सांधेदुखी कमी करण्यासाठी याचा वापर करतात.
- त्वचेला एक्सफोलिएट (Exfoliate) करण्यासाठी आणि मृत त्वचा काढण्यासाठी याचा उपयोग होतो.
- बद्धकोष्ठतेच्या उपचारासाठी देखील हे वापरले जाते.
इतिहास:
इप्सम सॉल्टचा शोध 17 व्या शतकात इंग्लंडमधील इप्सम (Epsom) नावाच्या गावी लागला. तिथे असलेल्या एका नैसर्गिक झरझऱ्यातील पाण्यामध्ये हे मीठ आढळले, त्यामुळे याला इप्सम सॉल्ट हे नाव पडले.
संदर्भ:
पार्‍याचे मर्क्युरी क्लोराईड (Mercuric chloride) नावाचे संयुग अँटिसेप्टिक (Antiseptic) म्हणून वापरले जाते.
उदाहरण: त्वचेवरील जंतुनाशक म्हणून याचा उपयोग होतो.
इतर उपयोग:
- लाकूड टिकवण्यासाठी.
- रासायनिक अभिक्रियांमध्ये (chemical reactions).
धोका: मर्क्युरी क्लोराईड विषारी आहे, त्यामुळे ते जपून वापरावे.
अधिक माहितीसाठी: