
संभाषण कौशल्ये
भाषणाचे निवेदन (Language Narration) कसे करावे याबद्दल काही महत्वाचे मुद्दे खालीलप्रमाणे:
- विषयाची निवड: प्रथम आपल्या भाषणाचा विषय निश्चित करा.
- संशोधन: विषयावर पुरेसे संशोधन करा. संबंधित माहिती, आकडेवारी, उदाहरणे गोळा करा.
- मांडणी: भाषणाची व्यवस्थित मांडणी करा. प्रस्तावना, मध्यभाग आणि समारोप असा क्रम असावा.
- सराव: आरशासमोर किंवा मित्रांसमोर भाषणाचा सराव करा.
- सुरुवात: प्रभावी प्रस्तावनेने सुरुवात करा. श्रोत्यांचे लक्ष वेधून घ्या.
- भाषा: सोपी आणि स्पष्ट भाषा वापरा. क्लिष्ट शब्द टाळा.
- उदाहरणं: विषयाला सोप्या पद्धतीने समजावण्यासाठी समर्पक उदाहरणं द्या.
- आवाज: आवाज स्पष्ट आणि पुरेसा ठेवा. आवाजात चढ-उतार ठेवा जेणेकरून भाषण रटाळ वाटणार नाही.
- हावभाव: योग्य हावभाव आणि देहबोलीचा (body language) वापर करा.
- आत्मविश्वास: आत्मविश्वासपूर्ण बोला.
- श्रोत्यांशी संपर्क: श्रोत्यांशी थेट संपर्क साधा. त्यांच्याकडे पाहून बोला.
- प्रश्नोत्तरे: भाषणाच्या शेवटी प्रश्नोत्तरांसाठी वेळ ठेवा.
- सारांश: भाषणाच्या शेवटी मुख्य मुद्द्यांचा थोडक्यात सारांश सांगा.
- धन्यवाद: श्रोत्यांचे आभार माना.
- वेळेचे व्यवस्थापन करा.
- श्रोत्यांच्या आवडीनिवडीनुसार भाषणात बदल करा.
१. स्पष्टता (Clarity):
- बोलताना शब्द आणि वाक्ये स्पष्ट असावीत.
- ऐकणाऱ्याला विचारलेल्या गोष्टी चटकन समजायला हव्यात.
२. आत्मविश्वास (Confidence):
- आत्मविश्वासपूर्ण बोलण्याने শ্রোत्यांवर सकारात्मक प्रभाव पडतो.
- विषयाची चांगली माहिती असल्यास आत्मविश्वास वाढतो.
३. भाषेचा योग्य वापर (Proper use of language):
- परिस्थितीनुसार योग्य भाषेचा वापर करणे महत्त्वाचे आहे.
- शब्दांची निवड श्रोत्यांना समजेल अशी असावी.
४. आवाज आणि वेग (Voice and Pace):
- आवाज योग्य पातळीवर ठेवावा, जो सर्वांना ऐकू जाईल.
- बोलण्याची गती স্বাভাবিক असावी, खूप जास्त किंवा कमी नसावी.
५. देहबोली (Body Language):
- देహबोली सकारात्मक असावी.
- डोळ्याने संपर्क साधणे (Eye contact) महत्त्वाचे आहे.
- हावभाव आणि चेहऱ्यावरील অভিব্যক্তি बोलण्याला साथ देणारी असावी.
६. श्रोत्यांचे भान (Audience awareness):
- श्रोत्यांना काय हवे आहे, हे ओळखून बोलावे.
- त्यांच्या आवडीनिवडीनुसार विषय मांडावा.
७. विषयाचे ज्ञान (Knowledge of the subject):
- ज्या विषयावर आपण बोलणार आहोत, त्याचे पुरेसे ज्ञान असावे.
- तथ्ये आणि आकडेवारी अचूक माहीत असावी.
८. ऐकण्याची कला (Listening skills):
- चांगले वक्ते होण्यासाठी चांगले श्रोता असणे आवश्यक आहे.
- दुसऱ्यांचे म्हणणे शांतपणे ऐकून त्यावर प्रतिक्रिया देणे महत्त्वाचे आहे.
९. feedback घेण्याची तयारी (Preparedness to take feedback):
- आपल्या बोलण्यावर लोकांकडून अभिप्राय (feedback) घ्या आणि त्यात सुधारणा करा.