Topic icon

राष्ट्रीय उद्यान

0
महाराष्ट्रातील कोणत्याही ५ राष्ट्रीय उद्यानांची माहिती मिळवून त्यांची नावे, स्थळ, विभाग, जिल्हा, सर्वसाधारण पशू, प्राणी आणि फुले यांची वैशिष्ट्ये सादर करा.
महाराष्ट्रामधील ५ राष्ट्रीय उद्यानांची माहिती खालीलप्रमाणे:

महाराष्ट्रातील ५ राष्ट्रीय उद्याने


१. ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प (Tadoba Andhari Tiger Reserve)

स्थळ: चंद्रपूर जिल्हा, विदर्भ विभाग

जिल्हा: चंद्रपूर

मुख्य प्राणी: वाघ, बिबट्या, रानकुत्रा, जंगली मांजर, सांबर, चितळ, विविध प्रकारचे साप, पक्षी आणि फुलपाखरे.

वनस्पती: हे उद्यान मुख्यतः उष्णकटिबंधीय पानझडीच्या जंगलाने व्यापलेले आहे. साग, बांबू, ऐन, अर्जुन आणि मोह यांसारख्या वृक्षांची येथे विपुलता आहे.

वैशिष्ट्ये: ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प हा महाराष्ट्रातील सर्वात जुना आणि मोठा राष्ट्रीय उद्यान आहे. हे वाघांसाठी प्रसिद्ध आहे. ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प (Tadoba Andhari Tiger Reserve)


२. संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान (Sanjay Gandhi National Park)

स्थळ: मुंबई शहर

जिल्हा: मुंबई उपनगर आणि ठाणे

मुख्य प्राणी: बिबट्या, हरीण, सांबर, भेकर, वानर, विविध प्रकारचे पक्षी, फुलपाखरे आणि सरपटणारे प्राणी.

वनस्पती: हे उद्यान विविध प्रकारच्या वनस्पतींनी समृद्ध आहे. यात सदाहरित व निम-सदाहरित वनांचा समावेश आहे. साग, खैर, आणि शिसम यांसारख्या वृक्षांच्या प्रजाती आढळतात.

वैशिष्ट्ये: संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान हे जगातील सर्वात जास्त भेट दिलेल्या उद्यानांपैकी एक आहे. हे उद्यान मुंबई शहराच्या अगदी जवळ आहे. कान्हेरी लेणी (Kanheri caves) येथे आहेत. संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान (Sanjay Gandhi National Park)


३. चांदोली राष्ट्रीय उद्यान (Chandoli National Park)

स्थळ: सह्याद्री पर्वत रांग

जिल्हा: सांगली, सातारा, कोल्हापूर, रत्नागिरी

मुख्य प्राणी: बिबट्या, वाघ, गवा, सांबर, भेकर, रानडुक्कर, विविध प्रकारचे पक्षी आणि सरपटणारे प्राणी.

वनस्पती: चांदोलीमध्ये उष्णकटिबंधीय सदाहरित आणि अर्ध-सदाहरित प्रकारचे वन आहे. येथे जांभूळ, हिरडा, बेहडा, साग आणि इतर अनेक औषधी वनस्पती आढळतात.

वैशिष्ट्ये: चांदोली राष्ट्रीय उद्यान हे सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग आहे. हे पश्चिम घाटातील जैवविविधता (Biodiversity) जपते. चांदोली राष्ट्रीय उद्यान (Chandoli National Park)


४. गुगामल राष्ट्रीय उद्यान (Gugamal National Park)

स्थळ: अमरावती जिल्हा, विदर्भ

जिल्हा: अमरावती

मुख्य प्राणी: वाघ, बिबट्या, अस्वल, रानकुत्रा, सांबर, भेकर, नीलगाय, चौसिंगा, विविध प्रकारचे पक्षी आणि साप.

वनस्पती: गुगामल राष्ट्रीय उद्यान हे मुख्यतः उष्णकटिबंधीय पानझडी वनांनी व्यापलेले आहे. साग, सालई, ऐन, धावडा, मोह आणि तेंदू यांसारख्या वृक्षांची येथे वाढ होते.

वैशिष्ट्ये: गुगामल राष्ट्रीय उद्यान मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग आहे. हे महाराष्ट्रातील महत्त्वाचे वन्यजीव संरक्षण क्षेत्र आहे. गुगामल राष्ट्रीय उद्यान (Gugamal National Park)


५. नवेगाव नागझिरा राष्ट्रीय उद्यान (Navegaon Nagzira National Park)

स्थळ: गोंदिया आणि भंडारा जिल्हा, विदर्भ

जिल्हा: गोंदिया

मुख्य प्राणी: वाघ, बिबट्या, अस्वल, रानकुत्रा, सांबर, चितळ, कोल्हा, लांडगा, विविध प्रकारचे पक्षी, साप आणि फुलपाखरे.

वनस्पती: या उद्यानात मुख्यतः उष्णकटिबंधीय पानझडीचे जंगल आहे. साग, बांबू, तेन्दू, पळस, मोह आणि जांभूळ यांसारख्या वृक्षांची येथे वाढ होते.

वैशिष्ट्ये: हे उद्यान नागझिरा वन्यजीव अभयारण्य आणि नवेगाव राष्ट्रीय उद्यान मिळून तयार झाले आहे. नवेगाव नागझिरा राष्ट्रीय उद्यान (Navegaon Nagzira National Park)

उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 1040
2
भारतातील 106 व्या क्रमांकाचे राष्ट्रीय उद्यान कोणते?
रायमोना नॅशनल पार्क, आसाममधील पार्क नुकतेच ५ जून २०२१ रोजी भारताचे १०६ वे राष्ट्रीय उद्यान म्हणून जोडले गेले, त्यामुळे सध्या भारतात एकूण १०६ राष्ट्रीय उद्याने आहेत. भारतातील सर्वाधिक राष्ट्रीय उद्याने मध्य प्रदेशमध्ये आहेत, एकूण १२ राष्ट्रीय उद्याने आहेत.

रायमोना नॅशनल पार्क, आसाम हे ५ जून २०२१ रोजी भारतातील राष्ट्रीय उद्यानांमध्ये समाविष्ट केलेले भारतातील सर्वात नवीन राष्ट्रीय उद्यान आहे.
उत्तर लिहिले · 8/8/2023
कर्म · 53710
0
संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यानाची माहिती?
  

संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान

बोरीवली
कान्हेरी लेणी
चांदोली राष्ट्रीय उद्यान

मुंबई महानगरपालिकेच्या बाहेर (पण मुंबईच्या पंचक्रोशीत) हे राष्ट्रीय उद्यान आहे. याचे क्षेत्रफळ १०४ चौरस किमी आहे. येथील कान्हेरी लेण्यांमुळे याला (कृष्णगिरी) म्हणजे ‘काळा पहाड’ हे नाव पडले. ब्रिटिश आमदानीत वनविभागाची स्थापना झाल्यावर या वनविभागाचे सर्वेक्षण होऊन २०.२६ चौ. कि.मी. क्षेत्रफळाचे "कृष्णगिरी राष्ट्रीय उद्यान" निर्माण झाले. १९७४ साली त्याचे नाव 'बोरीवली राष्ट्रीय उद्यान' असे झाले. १९८१ मध्ये नावात बदल परत एकदा बदल होऊन या उद्यानाला 'संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान' असे नाव ठेवले..




संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान

जैवविविधता
संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यानात सुमारे ४० प्रकारचे सस्तन प्राणी, जमिनीवर तसेच पाण्यात वावरणारे, विविध रंग, आकारांचे २५० प्रकारचे पक्षी, ३८ प्रकारचे सरपटणारे प्राणी आणि ९ प्रकारचे उभयचर आहेत. या उद्यानात बिबट्या हा या वन साम्राज्यातला सर्वात मोठा भक्षक येथे वावरतो. तसेच मुंगूस, ऊदमांजर, रानमांजर, अस्वल, लंगूर अशा प्राण्यांचा येथे संचार असतो. या उद्यानात हजारो प्रकारचे वृक्ष आहेत. त्यात मुख्यतः करंज, साग, शिसव, बाभूळ, बोर, निवडुंग असून बांबूची बेटेनी आहेत.


विशेष
वसई खाडीला लागून उद्यानाचे 25 चौरस किलोमीटर क्षेत्राचे खारफुटीचे जंगल आहे. त्याला मंगलवन / वेलावन असे म्हणतात. खडकात कोरलेल्या कान्हेरी लेणी पहावयास मिळतात. बौद्ध काळातील ही लेणी दोन हजार वर्षापूर्वी कोरलेली असून याठिकाणी 109 विहार आहेत.




सुविधा
संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान परीक्षेत दर्शनाची वेळ सकाळी ७.३० ते सायंकाळी ६.३० पर्यंत असते. येथे प्रवेशासाठी प्रौढांना रु. २०/- तर लहान मुलांना रु. १०/- प्रवेशशुल्क आहे. पर्यटकांच्या वाहन थांब्यासाठी शुल्क आकारले जाते. सिंहविहार आणि वनराणी मिनी टॉय ट्रेन सफारींचे वेगळे शुल्क आकारतात. उद्यानात वननिवासाची सोय असून त्याकरिता विश्रामगृह आणि कुटिर पद्धतीची निवास व्यवस्था आहे.

उत्तर लिहिले · 15/2/2023
कर्म · 53710
1
महाराष्ट्रातील कोणत्याही पाच राष्ट्रीय उद्यानांची नावे, विभाग, स्थळ, जिल्हा, सर्वसाधारण पशू प्राणी, फुले आणि त्यांची वैशिष्ट्ये सारणीमध्ये लिहा.
येथे महाराष्ट्रातील ५ राष्ट्रीय उद्यानांची माहिती सारणीबद्ध स्वरूपात दिली आहे:
नाव विभाग स्थळ जिल्हा सर्वसाधारण पशु/ प्राणी फुले वैशिष्ट्ये
ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प विदर्भ चंद्रपूर जिल्हा चंद्रपूर वाघ, बिबट्या, रानकुत्रा, सांबर, चितळ, nilgai, विविध प्रकारचे पक्षी आणि साप पळस, मोह, सागवान, bamboo महाराष्ट्रातील सर्वात मोठे राष्ट्रीय उद्यान आणि व्याघ्र प्रकल्प.
संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान कोकण मुंबई शहर आणि उपनगर मुंबई बिबट्या, हरीण, सांबर, भेकर, विविध प्रकारचे पक्षी, फुलपाखरे आणि साप साग, ऐन, जांभूळ, हिरडा, बेहडा मुंबई शहराच्या जवळ असलेले मोठे राष्ट्रीय उद्यान. कान्हेरी लेणी येथे आहेत.
चांदोली राष्ट्रीय उद्यान पश्चिम महाराष्ट्र सह्याद्री डोंगर सांगली, कोल्हापूर, सातारा बिबट्या, वाघ, गवा, सांबर, भेकर, रानडुक्कर, विविध प्रकारचे पक्षी आणि साप अर्जुन, जांभूळ, आंबा, फणस सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग. अनेक प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
गुगामल राष्ट्रीय उद्यान विदर्भ मेळघाट डोंगर अमरावती वाघ, बिबट्या, अस्वल, रानकुत्रा, सांबर, चितळ, nilgai, विविध प्रकारचे पक्षी आणि साप सागवान, bamboo, मोह, पळस मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग. उंच डोंगर आणि घनदाट जंगल.
नवीनगाव नागझिरा व्याघ्र प्रकल्प विदर्भ गोंदिया आणि भंडारा जिल्हा गोंदिया, भंडारा वाघ, बिबट्या, अस्वल, रानकुत्रा, सांबर, चितळ, nilgai, विविध प्रकारचे पक्षी आणि साप सागवान, bamboo, मोह, पळस पूर्वी हे दोन वेगवेगळे अभयारण्य होते, जे आता एकत्रित करण्यात आले आहेत.
उत्तर लिहिले · 13/2/2023
कर्म · 25
0
महाराष्ट्रातील कोणत्याही पाच राष्ट्रीय उद्यानांची नावे, विभाग, स्थळ, जिल्हा, सर्वसाधारण पशू, प्राणी, फुले आणि त्यांची वैशिष्ट्ये यांची माहिती सादर करा.
महाराष्ट्रातील पाच राष्ट्रीय उद्याने, विभाग, स्थळ, जिल्हा, प्राणी, वनस्पती आणि त्यांची वैशिष्ट्ये:
  • १. ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प (Tadoba Andhari Tiger Reserve)

विभाग: विदर्भ
स्थळ: चंद्रपूर जिल्हा, महाराष्ट्र
जवळचे शहर: चंद्रपूर (Chandrapur)
मुख्य प्राणी: वाघ (Tiger), बिबट्या (Leopard), रानकुत्रा (Wild dog), अस्वल (Bear), सांबर (Sambar), चितळ (Spotted deer), विविध प्रकारचे साप (Snakes)
वनस्पती: सागवान (Teak), बांबू (Bamboo), ऐन (Ain), जांभूळ (Jamun), अर्जुन (Arjun), मोह (Mahua)
वैशिष्ट्ये:

  1. हे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठे राष्ट्रीय उद्यान आहे.
  2. वाघांची संख्या येथे लक्षणीय आहे.
  3. विविध प्रकारची वनराई आणि वन्यजीव येथे आढळतात.

  • २. संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान (Sanjay Gandhi National Park)

विभाग: कोकण
स्थळ: मुंबई उपनगर जिल्हा, महाराष्ट्र
जवळचे शहर: मुंबई (Mumbai)
मुख्य प्राणी: बिबट्या (Leopard), वानर (Monkey), हरीण (Deer), सांबर (Sambar), विविध प्रकारचे पक्षी (Birds), फुलपाखरं (Butterflies)
वनस्पती: सागवान (Teak), खैर (Khair), शिसव (Shisham), विविध प्रकारची रानफुले (Wild flowers)
वैशिष्ट्ये:

  1. हे उद्यान मुंबई शहराच्या अगदी जवळ आहे.
  2. कान्हेरी लेणी (Kanheri Caves) येथे आहेत.
  3. विविध प्रकारचे प्राणी आणि पक्षी येथे आढळतात.

  • ३. नवेगाव नागझिरा व्याघ्र प्रकल्प (Navegaon Nagzira Tiger Reserve)

विभाग: विदर्भ
स्थळ: गोंदिया आणि भंडारा जिल्हा, महाराष्ट्र
जवळचे शहर: गोंदिया (Gondia)
मुख्य प्राणी: वाघ (Tiger), बिबट्या (Leopard), रानकुत्रा (Wild dog), अस्वल (Bear), सांबर (Sambar), चितळ (Spotted deer)
वनस्पती: सागवान (Teak), बांबू (Bamboo), तेंदू (Tendu), पळस (Palas)
वैशिष्ट्ये:

  1. हे उद्यान गोंदिया आणि भंडारा जिल्ह्यांच्या सीमेवर आहे.
  2. येथे विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनराई आहे.

  • ४. गुगामल राष्ट्रीय उद्यान (Gugamal National Park)

विभाग: विदर्भ
स्थळ: अमरावती जिल्हा, महाराष्ट्र
जवळचे शहर: अमरावती (Amravati)
मुख्य प्राणी: वाघ (Tiger), बिबट्या (Leopard), अस्वल (Bear), रानगवा (Gaur), सांबर (Sambar), चितळ (Spotted deer)
वनस्पती: सागवान (Teak), बांबू (Bamboo), ऐन (Ain), मोह (Mahua)
वैशिष्ट्ये:

  1. हे उद्यान मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग आहे.
  2. येथे विविध प्रकारचे वन्यजीव आणि वनराई आढळते.

  • ५. चांदोली राष्ट्रीय उद्यान (Chandoli National Park)

विभाग: पश्चिम महाराष्ट्र
स्थळ: सांगली, सातारा, कोल्हापूर, आणि रत्नागिरी जिल्हा, महाराष्ट्र
जवळचे शहर: सांगली (Sangli)
मुख्य प्राणी: वाघ (Tiger), बिबट्या (Leopard), अस्वल (Bear), रानगवा (Gaur), सांबर (Sambar), भेकर (Barking deer)
वनस्पती: सदाहरित वने (Evergreen forests), जांभूळ (Jamun), आंबा (Mango), फणस (Jackfruit)
वैशिष्ट्ये:

  1. हे उद्यान सह्याद्री व्याघ्र प्रकल्पाचा भाग आहे.
  2. येथे अनेक प्रकारचे वन्यजीव आणि वनस्पती आढळतात.
  3. येथील नैसर्गिक सौंदर्य खूप विलोभनीय आहे.

टीप: ही माहिती उपलब्ध असलेल्या माहितीवर आधारित आहे. अधिक माहितीसाठी आपण वन विभाग महाराष्ट्र शासन यांच्या वेबसाइटला भेट देऊ शकता. (Visit Forest Department Maharashtra State website for more information.)
उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 1040
0
महाराष्ट्रातील कोणत्याही पाच राष्ट्रीय उद्यानांची माहिती मिळवून त्यांची नावे, विभाग, स्थळ, जिल्हा, सर्वसाधारण पशु, प्राणी, फुले आणि वैशिष्ट्ये यांची सारणीबद्ध मांडणी करा.
महाराष्ट्रातील कोणत्याही पाच राष्ट्रीय उद्यानांची माहिती मिळवून त्यांची नावे, विभाग, स्थळ, जिल्हा, वनस्पती, प्राणी, फुले आणि त्यांची वैशिष्ट्ये यानुसार मांडणी करा.
उत्तर लिहिले · 6/11/2024
कर्म · 0