शब्दार्थ
मराठीमध्ये 'हस्त' या शब्दाचे अनेक अर्थ आहेत, त्यापैकी काही प्रमुख अर्थ खालीलप्रमाणे आहेत:
- हात: हा 'हस्त' या शब्दाचा सर्वात सामान्य आणि प्रचलित अर्थ आहे. (उदाहरणार्थ: हस्तकला, हस्तक्षेप).
- नक्षत्र: भारतीय ज्योतिषशास्त्रानुसार, 'हस्त' हे तेराव्या नक्षत्राचे नाव आहे. चंद्र या नक्षत्रातून जात असतानाचा कालावधी.
अश्विनी या शब्दाचे अनेक अर्थ आहेत, प्रामुख्याने ते खालीलप्रमाणे आहेत:
नक्षत्र: भारतीय ज्योतिषशास्त्रानुसार, २७ नक्षत्रांपैकी हे पहिले नक्षत्र आहे. याचा संबंध 'अश्विनौ' (अश्विन कुमार) यांच्याशी आहे, जे देवांचे वैद्य मानले जातात.
स्त्रीवाचक नाव: अश्विनी हे एक लोकप्रिय भारतीय स्त्रीवाचक नाव आहे.
घोडी: काही ठिकाणी 'अश्विनी' या शब्दाचा अर्थ घोडी असाही घेतला जातो (अश्व म्हणजे घोडा).
- मशाल: हा शब्द स्वतःच मराठी भाषेत वापरला जातो.
- दिवटी: प्रकाश देण्यासाठी वापरली जाणारी वस्तू.
- बुधला: हा शब्द क्वचित ठिकाणी वापरला जातो.
वल्लवने या शब्दाचा अर्थ खालीलप्रमाणे आहे:
- स्तुती करणे: एखाद्या व्यक्तीची किंवा गोष्टीची प्रशंसा करणे, गौरव करणे.
- आदर करणे: एखाद्या व्यक्तीला मान देणे, Respect करणे.
उदाहरण: "त्याने आपल्या शिक्षकांची वल्लवने केली."
एअरपोर्टला मराठीमध्ये विमानतळ म्हणतात.
उदाहरण: छत्रपती शिवाजी महाराज आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे मुंबईमधील एक मोठे विमानतळ आहे.
इंग्रजीमध्ये: Airport
विरुद्धार्थी शब्द तयार करण्यासाठी अनेक उपसर्ग आणि प्रत्यय वापरले जातात. काही सामान्य उपसर्ग खालीलप्रमाणे आहेत:
- अ-: अभाव, अन्याय, अज्ञान
- अन्-: अनपेक्षित, अनिश्चित, अनमोल
- नि-: निराकार, निर्गुण, निडर
- गैर-: गैरसमज, गैरशिस्त, गैरसोय
- बे-: बेईमान, बेकायदा, बेफिकीर
- वि-: विरोध, विसंगती, विनाश
- कु-: कुकर्म, कुप्रथा, कुविचार
- प्रति-: प्रतिकूल, प्रतिउत्तर, प्रतिरूप
याव्यतिरिक्त, काही शब्द त्यांच्या मूळ रूपातच विरुद्धार्थी असतात.
मोक्कार हा शब्द अनेक अर्थांनी वापरला जातो, आणि तो संदर्भाप्रमाणे बदलतो.
1. भरपूर/ खूप:
उदाहरणार्थ, "आज जेवणात मोक्कार Items होते" म्हणजे जेवणात भरपूर पदार्थ होते.
2. फुकट/मोफत:
"तो मोक्कार मध्ये फिरतो आहे " म्हणजे तो फुकट फिरतो आहे, त्याला काही काम नाही.
3. वाया/निरर्थक:
"मोक्कार बोलू नको" म्हणजे वाया/निरर्थक बोलू नको.