वैद्यकीय
थर्मोग्राफी हे एक तंत्रज्ञान आहे जे वस्तू किंवा पृष्ठभागावरील उष्णतेचे वितरण दर्शवते. हे खालील गोष्टींसाठी वापरले जाते:
- औद्योगिक तपासणी: उपकरणे आणि यंत्रसामग्रीमधील दोष शोधण्यासाठी.
- वैद्यकीय निदान: शरीरातील रक्त प्रवाह आणि तापमान बदल शोधण्यासाठी.
- इमारत तपासणी: इमारतीमधील उष्णता कमी होणारे भाग आणि पाण्याची गळती शोधण्यासाठी.
- सैन्य आणि सुरक्षा: रात्रीच्या वेळी पाहण्यासाठी आणि शत्रूंना शोधण्यासाठी.
थर्मोग्राफी कॅमेऱ्याद्वारे वस्तूंकडून उत्सर्जित होणारे अवरक्त (infrared) विकिरण मोजले जाते आणि त्याचे तापमान चित्रात रूपांतरण केले जाते. या चित्रात, विविध रंग तापमान दर्शवतात, ज्यामुळे उष्णता वितरण स्पष्टपणे दिसते.
श्रवण प्रक्रियेतील अडथळे खालीलप्रमाणे:
- बाह्य कर्ण नलिका (External Auditory Canal) अडथळा:
- मध्यकर्ण (Middle Ear) समस्या:
- अंतर्कर्ण (Inner Ear) समस्या:
- श्रवण मज्जातंतू (Auditory Nerve) समस्या:
- आनुवंशिक कारणे:
बाह्य कर्ण नलिकेमध्येconstruction धूळ,rockwood मेण किंवा इतर वस्तू जमा झाल्यास आवाज आत जाण्यास अडथळा येतो.
मध्यकर्णामध्ये संसर्ग झाल्यास किंवा हाडे (ossicles) अवघडल्यास श्रवणशक्ती कमी होते.
अंतर्कर्णातील संवेदक पेशी (sensory cells) खराब झाल्यास आवाज ऐकू येण्यास त्रास होतो. जास्त मोठ्या आवाजात काम केल्याने किंवा काही औषधांच्या दुष्परिणामांमुळे असे होऊ शकते.
मेंदूला संदेश पोहोचवणारी श्रवण मज्जातंतू खराब झाल्यास ऐकण्याची क्षमता कमी होते.
काहीवेळा जन्मजात दोषांमुळे किंवा आनुवंशिकतेमुळे श्रवणशक्ती कमी होऊ शकते.
या व्यतिरिक्त, जास्त आवाज, काही औषधे आणि वाढते वय यांसारख्या कारणांमुळे देखील श्रवण प्रक्रियेत अडथळे येऊ शकतात.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
दाताचे डॉक्टर (दंतचिकित्सक) विशेष प्रकारचा आरसा वापरतात, त्याला 'डेंटल मिरर' म्हणतात. हा एक अंतर्वक्र प्रकाराचा आरसा असतो.
हा आरसा लहान असतो आणि तो एका विशिष्ट कोनात वाकलेला असतो, ज्यामुळे डॉक्टरांना तोंडाच्या आतील भाग, विशेषत: मागचे दात आणि इतर अवघड जागा स्पष्टपणे पाहता येतात.
डेंटल मिररचे मुख्य उपयोग:
- प्रतिबिंब (Reflection): तोंडातील अवघड जागा पाहण्यासाठी.
- प्रकाश परावर्तित करणे (Light Reflection): तोंडाच्या आत प्रकाश टाकून दृश्यमानता वाढवणे.
- जीभ आणि गाल बाजूला करणे (Retraction): तपासणी करताना जीभ आणि गाल बाजूला ठेवण्यासाठी.
श्रवण प्रक्रियेतील अडथळे:
श्रवण प्रक्रियेत अनेक प्रकारचे अडथळे येऊ शकतात, ज्यामुळे ऐकण्याची क्षमता कमी होऊ शकते किंवा पूर्णपणे नष्ट होऊ शकते. हे अडथळे खालीलप्रमाणे आहेत:
-
बाह्य कर्ण (Outer Ear) समस्या:
- कर्णनलिका (Ear canal) मध्ये मेण साठणे.
- संसर्ग (Infection) किंवा सूज.
- बाह्य वस्तू अडकणे.
-
मध्य कर्ण (Middle Ear) समस्या:
- कर्णपटल (Eardrum) ছিद्र होणे.
- मध्यकर्ण संसर्ग (Middle ear infection).
- ओटोस्क्लेरोसिस (otosclerosis): हाडांची असामान्य वाढ.
-
आंतरिक कर्ण (Inner Ear) समस्या:
- वृद्धापकाळामुळे श्रवणशक्ती कमी होणे (Age-related hearing loss).
- मोठ्या आवाजामुळे होणारे नुकसान.
- आनुवंशिक दोष.
- मेनियर्स रोग (Meniere's disease): चक्कर येणे आणि श्रवणशक्ती कमी होणे.
-
श्रवण मज्जातंतू (Auditory Nerve) समस्या:
- ट्यूमर (Acoustic neuroma).
- मज्जातंतूंचे नुकसान.
-
मेंदूतील समस्या:
- स्ट्रोक (Stroke).
- इतर मेंदूला झालेली दुखापत.
याव्यतिरिक्त, काही औषधे आणि रसायनांमुळे देखील श्रवणशक्तीवर परिणाम होऊ शकतो.
अधिक माहितीसाठी:
NIDCD - Hearing Loss
असेप्सिस (Asepsis) म्हणजे काय:
असेप्सिस म्हणजे रोग निर्माण करणारे सूक्ष्मजंतू (जसे की बॅक्टेरिया, वायरस, फंगस आणि इतर सूक्ष्मजीव) यांना शल्यचिकित्सा (surgery) किंवा इतर वैद्यकीय प्रक्रियेदरम्यान संपर्क टाळण्याची एक प्रक्रिया आहे.
थोडक्यात:
- असेप्सिस म्हणजे जंतुविरहित अवस्था निर्माण करणे.
- यामध्ये शस्त्रक्रिया, इंजेक्शन किंवा तत्सम वैद्यकीय प्रक्रिया करताना जंतुसंसर्ग टाळण्यासाठी उपाययोजना केल्या जातात.
उद्देश:
- शरीरात सूक्ष्मजंतूंचा प्रवेश रोखणे.
- संसर्ग आणि गुंतागुंत कमी करणे.
- रुग्णांना सुरक्षित ठेवणे.
शवविच्छेदन (Postmortem) म्हणजे काय:
शवविच्छेदन, ज्याला इंग्रजीमध्ये ऑटोप्सी (Autopsy) म्हणतात, ही एक वैद्यकीय प्रक्रिया आहे. मृत व्यक्तीच्या शरीराची तपासणी करून मृत्यूचे कारण आणि मृत्यू कसा झाला हे शोधण्यासाठी ही प्रक्रिया केली जाते.
शवविच्छेदन का करतात:
- मृत्यूचे कारण निश्चित करण्यासाठी:
- गुन्हेगारी प्रकरणात मदत:
- वैद्यकीय संशोधनासाठी:
- शिक्षण:
- सार्वजनिक आरोग्याचे रक्षण:
अचानक झालेल्या मृत्यूचे किंवा संशयास्पद मृत्यूचे कारण शोधण्यासाठी शवविच्छेदन केले जाते.
खून किंवा विषबाधा सारख्या गुन्हेगारी प्रकरणांमध्ये, शवविच्छेदनाने महत्वाचे पुरावे मिळू शकतात.
शवविच्छेदनाद्वारे रोगांचे स्वरूप आणि मानवी शरीरावर होणारे परिणाम यांचा अभ्यास करता येतो.
वैद्यकीय विद्यार्थ्यांना मानवी शरीर आणि रोगांविषयी अधिक माहिती देण्यासाठी शवविच्छेदनाचा उपयोग होतो.
एखाद्या साथीच्या रोगामुळे मृत्यू झाल्यास, त्याचे कारण शोधून सार्वजनिक आरोग्य सुरक्षित ठेवता येते.
शवविच्छेदन एक महत्त्वपूर्ण वैद्यकीय प्रक्रिया आहे, जी मृत्यूचे रहस्य उघड करते आणि न्याय मिळवून देण्यास मदत करते.