
शोध
क्रांतीचा शोध कोणी लावला हे निश्चितपणे सांगणे कठीण आहे, कारण 'क्रांती' ही संकल्पना अनेक शतकांपासून विकसित झाली आहे.
'क्रांती' शब्दाचा अर्थ:
- राजकीय क्रांती: existing राजवटीला उलथून पाडणे.
- सामाजिक क्रांती: समाजात मूलभूत बदल घडवणे.
- औद्योगिक क्रांती: तंत्रज्ञानात मोठे बदल होणे.
'क्रांती' या संकल्पनेचा वापर अनेक विचारवंत आणि लेखकांनी केला आहे. त्यापैकी काही महत्त्वाचे लोक:
- निकोलस कोपर्निकस: यांनी खगोलशास्त्रात क्रांती घडवून आणली. ( Britannica)
- ऍडम स्मिथ: यांनी अर्थशास्त्रामध्ये क्रांती घडवली. (Britannica)
- कार्ल मार्क्स: यांनी सामाजिक आणि राजकीय विचारांमध्ये क्रांती घडवली. (Britannica)
त्यामुळे, क्रांतीचा शोध एका व्यक्तीने लावला असे म्हणणे योग्य नाही. ही संकल्पना अनेक वर्षांमध्ये विकसित झाली आहे आणि अनेक लोकांनी यात योगदान दिले आहे.
थॉमस एडिसनने विजेचा शोध लावण्यासाठी अथक प्रयत्न केले. त्यांचे प्रयत्न खालीलप्रमाणे:
- प्रारंभिक प्रयोग: एडिसनने लहान वयातच प्रयोग करायला सुरुवात केली. त्यांनी विविध रासायनिक आणि विद्युत प्रयोग केले.
- टेलीग्राफमधील सुधारणा: एडिसनने टेलीग्राफ प्रणालीत सुधारणा करण्यावर लक्ष केंद्रित केले, ज्यामुळे एकाच वेळी अनेक संदेश पाठवणे शक्य झाले.
- इलेक्ट्रिक दिवा (Light Bulb): एडिसनचा सर्वात महत्त्वाचा शोध म्हणजे इलेक्ट्रिक दिवा.
- त्यांनी दिवा बनवण्यासाठी योग्य फिलामेंट (filament) शोधण्यासाठी हजारो प्रयोग केले.
- कार्बन फिलामेंट वापरून त्यांनी टिकाऊ दिवा बनवला, जो अनेक तास प्रकाश देऊ शकत होता.
- जनरेटर आणि पॉवर सिस्टीम: एडिसनने केवळ दिवाच नाही तर संपूर्ण वीज वितरण प्रणाली विकसित केली. त्यांनी जनरेटर (generator) बनवले आणि शहरांमध्ये वीज पोहोचवण्यासाठी पॉवर स्टेशन (power station) उभारले.
- Menlo Park ची प्रयोगशाळा: एडिसनने Menlo Park मध्ये एक मोठी प्रयोगशाळा उभारली, जिथे ते आणि त्यांचे सहकारी अनेक नवीन शोध लावण्यासाठी सतत काम करत होते.
एडिसनच्या अथक प्रयत्नांमुळे जगाला विजेचा दिवा मिळाला आणि आधुनिकList विद्युत प्रणालीचा विकास झाला.
जोसेफ स्वान (Joseph Swan) एक ब्रिटिश भौतिकशास्त्रज्ञ, रसायनशास्त्रज्ञ आणि संशोधक होते. त्यांचा जन्म 31 ऑक्टोबर 1828 रोजी इंग्लंडमध्ये झाला.
त्यांनी 1860 मध्ये कार्बन फिलामेंट दिव्याचा शोध लावला. त्यांनी लावलेला दिवा थॉमस एडिसनच्या दिव्यापेक्षा वेगळा होता, पण तो विद्युत दिव्याच्या विकासातील महत्त्वाचा टप्पा ठरला.
List of Joseph Swan's Inventions:
- कार्बन फिलामेंट दिवा (Carbon filament lamp)
- छायाचित्रण तंत्रज्ञान (Photographic technology)
1904 मध्ये त्यांना 'सर' (Knight Bachelor) ही पदवी देण्यात आली.
चाकाचा शोध मानवाच्या नवपाषाण काळात लागला.
इतिहासकारांच्या मते, चाकाचा शोध सुमारे 3500 BC मध्ये मेसोपोटेमियामध्ये लागला.
सुरुवातीला चाकाचा उपयोग कुंभारकामासाठी आणि सिंचनासाठी केला गेला.
नंतर, चाकाचा उपयोग वाहतूक आणि शेतीसाठी देखील सुरू झाला.
चाकाचा शोध हा मानवी इतिहासातील एक महत्त्वाचा शोध आहे. या शोधाने मानवी जीवनात क्रांती घडवून आणली.