
स्थानिक सरकार
योजनेचा उद्देश:
- गावातील लोकांना विकासाच्या प्रक्रियेत सक्रियपणे सहभागी करणे.
- ग्रामपंचायतीचे कामकाज अधिक पारदर्शक आणि उत्तरदायी बनवणे.
- गावातील समस्यांवर तोडगा काढण्यासाठी लोकांना एकत्र आणणे.
योजनेत काय आहे?
- ग्रामसभांमध्ये लोकांना त्यांचे प्रश्न आणि समस्या मांडण्याची संधी दिली जाते.
- ग्रामपंचायत सदस्यांना लोकांच्या प्रश्नांची उत्तरे देणे बंधनकारक आहे.
- गावाच्या विकासासाठी योजना तयार करताना लोकांचा सहभाग घेतला जातो.
- ग्रामपंचायतीच्या कामाकाजाची माहिती लोकांना सहज उपलब्ध होते.
'आम्हीच सरकार' हे एक चांगले उदाहरण आहे की कशाप्रकारे लोकशाही मार्गाने लोकांना एकत्र आणून गावाचा विकास साधता येतो.
अधिक माहितीसाठी: लोकमत न्यूज - कोल्हापूर: हेरवाड ग्रामपंचायतीने 'आम्हीच सरकार' उपक्रम सुरू केला
नाही, 73 व्या घटनादुरुस्तीने पंचायत राज संस्थांना घटनात्मक दर्जा दिला, नगरपालिकांना नाही.
74 व्या घटनादुरुस्तीने नगरपालिकांना घटनात्मक दर्जा दिला.
74 वी घटनादुरुस्ती, 1992 मध्ये मंजूर झाली, ती शहरी स्थानिक स्वराज्य संस्थांशी संबंधित आहे, ज्यात नगरपालिका, नगर परिषद आणि महानगरपालिका यांचा समावेश आहे.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता:
- नगरपालिका (Municipal Council): लहान शहरांसाठी नगरपालिका असते.
- महानगरपालिका (Municipal Corporation): मोठ्या शहरांसाठी महानगरपालिका असते.
- कटक मंडळे (Cantonment Boards): हे लष्करी क्षेत्रांसाठी असतात.
- नगर क्षेत्र समित्या (Town Area Committees): विशिष्ट औद्योगिक क्षेत्रांसाठी किंवा नव्याने विकसित होणाऱ्या शहरांसाठी ह्या समित्या असतात.
अधिक माहितीसाठी:
पंचायत राज मध्ये समाविष्ट नागरी संस्था खालील प्रमाणे:
- ग्राम पंचायत: हे सर्वात खालच्या स्तरावरचे एक मंडळ आहे. यात एक किंवा अधिक गावे येतात.
- पंचायत समिती: हे तालुका स्तरावर काम करते. अनेक ग्रामपंचायती मिळून पंचायत समिती तयार होते.
- जिल्हा परिषद: हे जिल्हा स्तरावरचे सर्वोच्च मंडळ आहे. प्रत्येक जिल्ह्यासाठी एक जिल्हा परिषद असते.
टीप: काही राज्यांमध्ये या संस्थांच्या रचनेत थोडाफार फरक असू शकतो.
अधिक माहितीसाठी, खालील वेबसाइटला भेट द्या:
- नगरपरिषद कार्यालयात जाऊन: तुमच्या शहरातील नगरपरिषदेच्या कार्यालयात जाऊन तुम्ही लेखी स्वरूपात तक्रार दाखल करू शकता.
- ऑनलाईन पोर्टल: काही नगरपरिषदांनी ऑनलाईन तक्रार दाखल करण्याची सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे. त्यांच्या वेबसाईटवर जाऊन तुम्ही ऑनलाईन तक्रार करू शकता.
- ई-मेल: नगरपरिषदेच्या अधिकृत ई-मेल आयडीवर तुम्ही तक्रार पाठवू शकता.
- टोल फ्री क्रमांक: काही नगरपरिषदांनी तक्रारींसाठी टोल फ्री क्रमांक जारी केले आहेत. त्यावर संपर्क साधून तुम्ही आपली तक्रार नोंदवू शकता.
तुमच्या गावातील रस्त्यांसाठी तुम्ही नक्कीच प्रयत्न करू शकता. रस्ते विकासासाठी तुम्ही खालील उपाय करू शकता:
-
माहिती अधिकार (Right to Information - RTI):
-
तुम्ही माहिती अधिकार वापरून तुमच्या गावातील रस्ते कधी झाले, त्यासाठी किती निधी आला, आणि कोणत्या योजनेतून तो रस्ता मंजूर झाला याची माहिती मिळवू शकता. ग्रामपंचायत किंवा संबंधित शासकीय कार्यालयाकडे अर्ज करा.
-
-
ग्रामसभा:
-
ग्रामसभेत रस्त्यांचा मुद्दा मांडा. ग्रामसभेत ठराव पास करून तो ठराव पंचायत समिती किंवा जिल्हा परिषदेला पाठवा.
-
-
पंचायत समिती/जिल्हा परिषद:
-
पंचायत समिती किंवा जिल्हा परिषदेच्या कार्यालयात जाऊन संबंधित अधिकाऱ्यांशी बोला आणि त्यांना तुमच्या गावाची समस्या सांगा. रस्ता नसल्यामुळे लोकांना किती त्रास होत आहे, हे सांगा.
-
-
लोकप्रतिनिधी (MLA/MP):
-
तुमच्या भागातील आमदार (MLA) किंवा खासदार (MP) यांना भेटून त्यांना तुमच्या गावाची समस्या सांगा. ते विधानसभेत किंवा लोकसभेत तुमच्या प्रश्नावर आवाज उठवू शकतात.
-
-
मुख्यमंत्री ग्राम सडक योजना:
-
महाराष्ट्र शासनाची मुख्यमंत्री ग्राम सडक योजना (Mukhyamantri Gram Sadak Yojana) आहे, ज्याद्वारे ग्रामीण भागातील रस्त्यांची सुधारणा केली जाते. या योजनेसाठी अर्ज करा.
मुख्यमंत्री ग्राम सडक योजना
-
-
प्रधानमंत्री ग्राम सडक योजना:
-
केंद्र सरकारची प्रधानमंत्री ग्राम सडक योजना (Pradhan Mantri Gram Sadak Yojana - PMGSY) सुद्धा ग्रामीण भागातील रस्त्यांसाठी आहे. या योजनेत सहभागी होण्यासाठी प्रयत्न करा.
प्रधानमंत्री ग्राम सडक योजना
-
-
ऑनलाईन पोर्टल/ॲप (Online Portal/App):
-
आजकाल शासनाने अनेक ऑनलाईन पोर्टल आणि ॲप सुरू केले आहेत, ज्यावर तुम्ही तुमच्या समस्या नोंदवू शकता.
-
-
सामाजिक संस्था/एनजीओ (Social Organizations/NGOs):
-
अनेक सामाजिक संस्था (NGOs) आहेत ज्या ग्रामीण भागाच्या विकासासाठी काम करतात. त्यांची मदत घ्या.
-
-
मीडिया (Media):
-
तुमच्या गावाची समस्या स्थानिक वृत्तपत्रांमध्ये किंवा टीव्ही चॅनेलवर मांडा. मीडियामुळे प्रशासनावर दबाव येऊ शकतो.
-
या उपायांमुळे तुमच्या गावाला नक्कीच चांगला रस्ता मिळेल. पाठपुरावा करत राहा आणि हार मानू नका.