
लेखापरीक्षण
- लिपिकीय चुका: हिशोब लिहिताना आकडे मोड बदलणे, चुकीच्या खात्यात नोंद करणे, इत्यादी.
- गणितीय चुका: बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार, भागाकार करताना होणाऱ्या चुका.
- तत्वनिष्ठ चुका: जमाखर्चाचे नियम व तत्त्वे न पाळता हिशोब करणे.
- न भरपाई होणाऱ्या चुका: ज्या चुकांमुळे ताळेबंद जुळत नाही, त्या चुका शोधून दुरुस्त कराव्या लागतात.
- भरपाई होणाऱ्या चुका: काही चुका एकमेकांना निष्प्रभ ठरवतात आणि ताळेबंद जुळतो, पण त्या शोधून काढणे आवश्यक असते.
अधिक माहितीसाठी, तुम्ही खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता:
जमाखर्चातील चुकांचे प्रकार- आर्थिक आरोग्याचे निदान: अंकेक्षणामुळे संस्थेची आर्थिक स्थिती नेमकी कशी आहे, हे समजते.
- धोक्यांचे व्यवस्थापन: व्यवसायातील धोके ओळखण्यास आणि त्यांचे व्यवस्थापन करण्यास मदत करते.
- गुंतवणूकदारांचा विश्वास: अंकेक्षणामुळे कंपनीच्या आर्थिक अहवालांवर गुंतवणूकदारांचा विश्वास वाढतो.
- नियामकCompliance: कायद्यांचे आणि नियमांचे पालन सुनिश्चित करते.
- कार्यक्षमतेत सुधारणा: संस्थेच्या कार्यप्रणालीत सुधारणा करण्यासाठी उपयुक्त सूचना मिळतात.
- फसवणूक प्रतिबंध: आर्थिक फसवणूक आणि गैरव्यवहार उघडकीस आणण्यास मदत करते.
अधिक माहितीसाठी:
- इन्स्टिट्यूट ऑफ चार्टर्ड अकाउंटंट्स ऑफ इंडिया (ICAI)
- कॉर्पोरेट गव्हर्नन्स (Ministry of Corporate Affairs)
अंकेक्षणाचे (Auditing) अनेक फायदे आहेत, त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे:
- आर्थिक अनियमितता आणि त्रुटी शोधणे: अंकेक्षणामुळे संस्थेच्या आर्थिक व्यवहारांमधील अनियमितता, त्रुटी आणि फसवणूक उघडकीस आणण्यास मदत होते.
- आर्थिक स्थितीचे योग्य चित्र: अंकेक्षण संस्थेची आर्थिक स्थिती आणि कामगिरीचे सत्य आणि न्याय्य चित्र सादर करते.
- व्यवस्थापनाची जबाबदारी निश्चित करणे: अंकेक्षणामुळे व्यवस्थापनाला त्यांच्या आर्थिक व्यवस्थापनासाठी जबाबदार धरले जाते.
- गुंतवणूकदारांचा विश्वास: अंकेक्षण केलेले वित्तीय विवरणपत्रे गुंतवणूकदारांना आकर्षित करतात आणि त्यांचा कंपनीवरील विश्वास वाढवतात.
- नियमांचे पालन: अंकेक्षण हे सुनिश्चित करते की संस्थेने सर्व संबंधित कायदे आणि नियमांचे पालन केले आहे.
- कर्ज मिळण्यास मदत: बँका आणि वित्तीय संस्था अंकेक्षण केलेल्या वित्तीय विवरणपत्रांवर अधिक विश्वास ठेवतात, त्यामुळे कर्ज मिळवणे सोपे होते.
- कार्यक्षमतेत सुधारणा: अंकेक्षणामुळे संस्थेच्या कार्यप्रणालीत सुधारणा करता येते, ज्यामुळे खर्च कमी होतो आणि नफा वाढतो.
थोडक्यात, अंकेक्षण हे संस्थेसाठी आवश्यक आहे, कारण ते आर्थिक शिस्त, पारदर्शकता आणि उत्तरदायित्व सुनिश्चित करते.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील दुवे पाहू शकता:
सहकारी संस्थेचे हिशेब
सहकारी संस्थेने व्यवस्थित हिशेब ठेवणे आवश्यक आहे. हिशेब ठेवताना खालील गोष्टी विचारात घ्याव्यात:
- रोख हिशेब: संस्थेच्या दैनंदिन जमाखर्चाचा हिशेब ठेवावा.
- खरेदी-विक्री हिशेब: संस्थेने केलेल्या खरेदी-विक्रीचा व्यवस्थित हिशेब ठेवावा.
- उत्पादन हिशेब: উৎপাদিত वस्तुंचा हिशेब ठेवावा.
- संच मालमत्ता हिशेब: संस्थेच्या मालमत्तेचा हिशेब ठेवावा.
- सभासद हिशेब: प्रत्येक सभासदाच्या खात्याचा हिशेब ठेवावा.
हिशेब तपासणी (Audit)
सहकारी संस्थेच्या हिशेबाची तपासणी करणे आवश्यक आहे. हिशेब तपासणी करताना खालील गोष्टी विचारात घ्याव्यात:
- नियुक्ती: संस्थेने मान्यताप्राप्त लेखा परीक्षकाची (Auditor) नियुक्ती करणे आवश्यक आहे.
- तपासणी: लेखा परीक्षकाने संस्थेच्या हिशेबाची व्यवस्थित तपासणी करावी.
- अहवाल: लेखा परीक्षकाने तपासणी अहवाल संस्थेला सादर करावा.
- दुरुस्ती: अहवालातील त्रुटींची संस्थेने दुरुस्ती करावी.
हिशेब व हिशेब तपासणीमुळे संस्थेच्या आर्थिक व्यवहारांवर नियंत्रण राहते आणि संस्थेचे व्यवस्थापन अधिक चांगले होते.
अधिक माहितीसाठी, तुम्ही खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
- सहकारिता आयुक्तालय, महाराष्ट्र शासन: sahakarayukta.maharashtra.gov.in
- महाराष्ट्र सहकारी संस्था अधिनियम 1960: महाराष्ट्र सहकारी संस्था अधिनियम 1960 (PDF)
वार्षिक अंकेक्षण (Annual Audit):
- वार्षिक अंकेक्षण म्हणजे संस्थेच्या आर्थिक नोंदी आणि व्यवहारांची वर्षातून एकदा तपासणी करणे.
- यात संस्थेचे आर्थिक विवरणपत्र (financial statements), ताळेबंद (balance sheet), नफा-तोटा पत्रक (profit and loss statement) आणि रोख प्रवाह विवरण (cash flow statement) इत्यादी तपासले जातात.
- अंकेक्षणाचा मुख्य उद्देश हा संस्थेच्या आर्थिक नोंदी अचूक आणि कायद्यानुसार आहेत की नाही हे तपासणे आहे.
- हे काम 'सनदी लेखापाल' (Chartered Accountant) किंवा ऑडिटिंगमध्ये तज्ञ असलेल्या व्यक्तीद्वारे केले जाते.
- अंकेक्षणामुळे कंपनीच्या आर्थिक व्यवस्थापनात सुधारणा करता येते आणि भागधारकांचा (shareholders) विश्वास वाढतो.
अंकेक्षणाचे फायदे:
- आर्थिक अनियमितता शोधणे आणि रोखणे.
- कंपनीच्या आर्थिक स्थितीचे योग्य चित्र सादर करणे.
- गुंतवणूकदारांना (investors) योग्य माहिती देणे.
- कर्ज देणाऱ्या संस्थांचा विश्वास संपादन करणे.
हे वार्षिक अंकेक्षण कायद्यानुसार अनिवार्य (mandatory) असू शकते, विशेषत: मोठ्या कंपन्यांसाठी.
अधिक माहितीसाठी: