डेटा संकलन

माहिती संकलनाची काही प्रमुख साधने खालीलप्रमाणे आहेत:

• सर्वेक्षण (Survey): प्रश्नावली वापरून लोकांकडून माहिती गोळा करणे.
• मुलाखत (Interview): व्यक्ती समोरासमोर किंवा दूरध्वनीवरून प्रश्न विचारून माहिती मिळवणे.
• निरीक्षण (Observation): एखाद्या घटनेचे किंवा वर्तनाचे बारकाईने निरीक्षण करून नोंदी ठेवणे.
• focus गट (Focus Group): विशिष्ट विषयावर चर्चा घडवून आणून लोकांचे मत जाणून घेणे.
• दस्तऐवज विश्लेषण (Document Analysis): उपलब्ध कागदपत्रे, अहवाल, आणि नोंदी यांचा अभ्यास करणे.
• डेटा मायनिंग (Data Mining): मोठ्या डेटा सेटमधून उपयुक्त माहिती काढणे.

• माहिती संकलना (Data Collection) करण्याच्या पद्धती काय आहेत?

प्राथमिक डेटा गोळा करण्यासाठी अनेक पद्धती वापरल्या जातात, त्यापैकी काही प्रमुख पद्धती खालीलप्रमाणे आहेत:

• सर्वेक्षण (Survey): प्रश्नावली किंवा मुलाखतीद्वारे लोकांकडून माहिती गोळा करणे.
• मुलाखत (Interview): व्यक्ती किंवा गटांकडून तोंडी माहिती मिळवणे.
• निरीक्षण (Observation): नैसर्गिक वातावरणात लोकांचे किंवा घटनांचे निरीक्षण करणे आणि नोंदी ठेवणे.
• प्रयोग (Experiment): नियंत्रित परिस्थितीतVariable मध्ये फेरबदल करून परिणामांचे विश्लेषण करणे.
• फोकस गट चर्चा (Focus Group Discussion): विशिष्ट विषयावर लोकांच्या गटाबरोबर चर्चा आयोजित करणे आणि माहिती गोळा करणे.

या पद्धतींच्या उपयोगाने संशोधक आपल्या अभ्यासानुसार डेटा गोळा करू शकतात.

क्षेत्रभेटीदरम्यान विविध प्रकारची माहिती मिळवण्यासाठी मी खालील पद्धतींचा वापर करतो:

याव्यतिरिक्त, मी काही विशिष्ट साधनांचा आणि तंत्रांचा वापर करू शकतो, जसे की:

• जीपीएस (GPS) चा वापर करून भौगोलिक माहिती मिळवणे.
• ड्रोन (Drone) चा वापर करून हवाई छायाचित्रे घेणे.
• विशेषज्ञांशी चर्चा करणे.

उदाहरणार्थ:

जर मी एखाद्या ऐतिहासिक किल्ल्याला भेट देत असेल, तर मी त्या किल्ल्याचा इतिहास, वास्तुकला आणि त्या ठिकाणाचे महत्त्व याबद्दल माहिती गोळा करेन. मी स्थानिक लोकांशी आणि इतिहासकारांशी संवाद साधू शकतो आणि किल्ल्याचे फोटो घेऊ शकतो.