अंदाजशास्त्र

तृतीय पूर्वानुमान पद्धती म्हणजे, मागणीचा अंदाज वर्तवण्यासाठी बाहेरील संस्था किंवा तज्ञांची मदत घेणे. यात विविध तंत्रांचा वापर केला जातो. काही प्रमुख पद्धती खालीलप्रमाणे:

• बाजार संशोधन (Market Research):

बाजार संशोधन कंपन्या विशिष्ट उत्पादने किंवा सेवांसाठी बाजारातील मागणीचा अभ्यास करतात. ते ग्राहकांचे सर्वेक्षण, मुलाखती आणि डेटा विश्लेषण करून अंदाज सादर करतात.

• विशेषज्ञ मत (Expert Opinion):

उद्योग क्षेत्रातील जाणकार व्यक्तींच्या मतावर आधारित अंदाज तयार करणे. यात तज्ञ त्यांच्या अनुभवानुसार आणि ज्ञानानुसार भविष्यातील मागणीचा अंदाज व्यक्त करतात.

• डेल्फी पद्धत (Delphi Method):

तज्ञांच्या गटाकडून प्रश्नावलीद्वारे माहिती गोळा केली जाते, त्यानंतर एकत्रितपणे आलेल्या उत्तरांचे विश्लेषण करून एकमत साधले जाते. ही प्रक्रिया अनेक फेऱ्यांमध्ये चालते.

• अर्थमिती मॉडेल (Econometric Models):

अर्थमिती मॉडेलमध्ये सांख्यिकीय तंत्रांचा वापर करून आर्थिक घटकांवर आधारित मागणीचा अंदाज वर्तवला जातो. GDP वाढ, महागाई दर, बेरोजगारी दर इत्यादी घटकांचा वापर केला जातो.

• सिम्युलेशन (Simulation):

सिम्युलेशन मॉडेलमध्ये वास्तविक परिस्थितीचे अनुकरण केले जाते. यामुळे विविध परिस्थितींचा विचार करून मागणीचा अंदाज लावता येतो.

• तंत्रज्ञानाचा वापर:

आजकाल अनेक कंपन्या मागणीचा अंदाज लावण्यासाठी कृत्रिम बुद्धिमत्ता (Artificial Intelligence) आणि मशीन लर्निंग (Machine Learning) यांसारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर करतात.

उदाहरण: समजा, एका कंपनीला त्यांच्या नवीन स्मार्टफोनच्या मागणीचा अंदाज हवा आहे, तर ती कंपनी बाजार संशोधन संस्थेशी संपर्क साधू शकते. ती संस्था ग्राहकांचे सर्वेक्षण करून, बाजारातील ट्रेंडचा अभ्यास करून कंपनीला मागणीचा अंदाज देऊ शकते.

तृतीय पूर्वानुमान पद्धती उपयुक्त आहेत, कारण त्यामध्ये बाहेरील तज्ञांचे ज्ञान आणि अनुभव वापरले जातात. यामुळे कंपनीला अधिक अचूक अंदाज मिळण्यास मदत होते.