नक्षलवाद
पश्चिम बंगालमधील नक्षलबारी येथे 1967 मध्ये झालेले आंदोलनाचे मुख्य कारण तेथील शेतकऱ्यांवर होणारा अन्याय आणि जमीनदारांकडून होणारे शोषण हे होते. या आंदोलनामागील काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
-
जमींदारांचे शोषण:
जमींदार गरीब शेतकऱ्यांकडून जबरदस्तीने शेती करून घेत होते आणि त्यांना त्यांच्या कामाचा योग्य मोबदला मिळत नव्हता.
-
शेतकऱ्यांची आर्थिक स्थिती:
शेतकऱ्यांची आर्थिक स्थिती अत्यंत बिकट होती. त्यांच्याकडे पुरेसे अन्न, वस्त्र आणि निवारा नव्हता.
-
राजकीय अस्थिरता:
तत्कालीन राजकीय परिस्थितीत शेतकऱ्यांमध्ये असंतोष वाढत होता. सरकार त्यांच्या समस्यांकडे पुरेसे लक्ष देत नाही, असे त्यांना वाटत होते.
-
साम्यवादी विचारसरणीचा प्रभाव:
या आंदोलनावर साम्यवादी (Communist) विचारसरणीचा प्रभाव होता. साम्यवादी नेते शेतकऱ्यांना एकत्र करून त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्यास प्रवृत्त करत होते.
-
नक्षलबारीचा उठाव:
1967 मध्ये चारू मजुमदार आणि कानू सन्याल यांच्या नेतृत्वाखाली नक्षलबारीत शेतकऱ्यांनी जमीनदारांविरुद्ध सशस्त्र उठाव केला. त्यांनी जमींदारांच्या जमिनी बळकावल्या आणि त्या शेतकऱ्यांमध्ये वाटल्या.
या आंदोलनामुळे भारतातील अनेक राज्यांमध्ये अशा प्रकारच्या चळवळींना प्रेरणा मिळाली, ज्यामुळे सामाजिक आणि राजकीय बदल घडून आले.
नक्षलवादी चळवळीची मुळे ही भारतीय कम्युनिस्ट चळवळीत (Communist movement) सापडतात.
- १९६७ साली पश्चिम बंगालमधील नक्षलबारी (Naxalbari) गावात ही चळवळ सुरू झाली.
- या चळवळीचा उद्देश जमीनदारी आणि सरंजामशाही (Feudalism) पद्धती मोडून शेतकऱ्यांचे हक्क स्थापित करणे हा होता.
- पुढे ही चळवळ भारतातील अनेक राज्यांमध्ये पसरली.
अधिक माहितीसाठी:
भारतामध्ये नक्षलवादी प्रभाव काही विशिष्ट क्षेत्रांमध्ये अधिक आढळतो. त्या क्षेत्रांची माहिती खालीलप्रमाणे आहे:
- छत्तीसगड: या राज्याच्या बस्तर विभागात नक्षलवाद्यांचा मोठा प्रभाव आहे.
- झारखंड: झारखंडमधील काही भाग नक्षलवाद्यांच्या प्रभावाखाली आहेत.
- ओडिशा: या राज्याच्या काही जिल्ह्यांमध्ये नक्षलवादी सक्रिय आहेत.
- महाराष्ट्र: महाराष्ट्राच्या गडचिरोली जिल्ह्यात नक्षलवादी मोठ्या प्रमाणात आहेत.
- आंध्र प्रदेश आणि तेलंगणा: या राज्यांच्या सीमावर्ती भागांमध्ये नक्षलवादी प्रभाव दिसतो.
- पश्चिम बंगाल: पश्चिम बंगालमधील काही जिल्ह्यांमध्ये नक्षलवादी सक्रिय आहेत.
नक्षलवादी सामान्यतः दुर्गम आणि डोंगराळ भागांमध्ये अधिक सक्रिय असतात, कारण या भागांमध्ये सुरक्षा दलांना पोहोचणे कठीण होते.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता: