खनिज
नैसर्गिक क्रिस्टल म्हणजे नैसर्गिकरित्या तयार झालेले, रासायनिकदृष्ट्या शुद्ध आणि एकसंध असलेले घन पदार्थ. त्यांचे अणू आणि रेणू एक विशिष्ट आणि नियमित त्रिमितीय नमुन्यात (three-dimensional pattern) मांडलेले असतात. या नियमित मांडणीमुळे क्रिस्टल्सना विशिष्ट आकार आणि गुणधर्म मिळतात.
नैसर्गिक क्रिस्टल्सची काही उदाहरणे:
- क्वार्ट्झ (स्फटिक)
- हिरा
- माणिक
- नीलम
- पन्ना
क्रिस्टल्स भूगर्भात तयार होतात. काही क्रिस्टल्स लाव्हा थंड झाल्यावर तयार होतात, तर काही पाण्यातील रासायनिक घटकांच्या सांद्रतेमुळे तयार होतात.
क्रिस्टल्सचा उपयोग अनेक क्षेत्रांमध्ये होतो, जसे की:
- वैज्ञानिक संशोधन
- औषधनिर्माण
- इलेक्ट्रॉनिक्स
- आध्यात्मिक आणि उपचारात्मक पद्धती
अधिक माहितीसाठी आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता:
रत्न खरे आहे की नाही हे तपासण्यासाठी काही सोप्या पद्धती:
1. तज्ञांकडून तपासणी:
- सर्वात सुरक्षित मार्ग म्हणजे एखाद्या मान्यताप्राप्त रत्न तज्ञाकडून (Gemologist) रत्नाची तपासणी करून घेणे. ते रत्नाची गुणवत्ता आणि सत्यता अचूकपणे तपासू शकतात.
2. पाणी चाचणी:
- एका ग्लासमध्ये पाणी घ्या आणि त्यात रत्न टाका. जर रत्न बुडाले तर ते खरे असण्याची शक्यता आहे, कारण बहुतेक खरे रत्न जड असतात. जर ते तरंगले तर ते नकली असू शकते.
3. स्क्रॅच टेस्ट:
- रत्नाने काचेवर ओरखडा मारा. खरा रत्न काचेवर ओरखडा पाडू शकतो. पण ही चाचणी रत्नाचे नुकसान करू शकते, त्यामुळे जपून करावी.
4. श्वासाने पडताळणी:
- रत्नावर श्वास सोडा. जर त्यावर लगेच ध fog जमा झाला आणि लगेच नाहीसा झाला, तर ते खरे असण्याची शक्यता आहे. जर ध fog बराच वेळ टिकला, तर ते नकली असू शकते.
5. उष्णता चाचणी:
- खरा रत्न लवकर गरम होत नाही. जर रत्न हातात धरल्यावर लगेच गरम झाले, तर ते नकली असण्याची शक्यता आहे.
6. प्रकाशात तपासणी:
- रत्नाला प्रकाशात धरून बघा. खऱ्या रत्नातून प्रकाश चांगल्या प्रकारे परावर्तित होतो आणि ते अधिक चमकदार दिसते.
ॲप्स (Apps) आणि इतर उपकरणे:
- बाजारात रत्नांची पारख करण्यासाठी अनेक ॲप्स आणि उपकरणे उपलब्ध आहेत. त्यांचा वापर करून तुम्ही रत्नांची सत्यता तपासू शकता.
टीप: ह्या चाचण्या केवळ प्राथमिक अंदाज देण्यासाठी आहेत. अचूक माहितीसाठी तज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
ॲप्स (Apps) आणि इतर उपकरणे:
- Gemini Gem Identification: Google Play Store
24 टन वाळू म्हणजे अंदाजे 0.8 ब्रास वाळू.
ब्रास म्हणजे काय?
ब्रास हे घनफळ मोजण्याचे एकक आहे. बांधकाम क्षेत्रात वाळू, खडी, माती, मुरुम इत्यादी वस्तू मोजण्यासाठी ब्रास वापरले जाते.
रूपांतरण:
एक ब्रास म्हणजे 100 घन फूट (cubic feet)
1 टन वाळू = 0.033 ब्रास (अंदाजे)
त्यामुळे, 24 टन वाळू = 24 * 0.033 = 0.792 ब्रास (अंदाजे)
टीप:
हे रूपांतरण वाळूच्या घनतेवर अवलंबून असते. वाळूची घनता बदलते त्यानुसार ब्रास मध्ये फरक दिसू शकतो.
कॅसिटराइट (Cassiterite) धातूकाचे संहतीकरण करताना चुंबकीकरण पद्धत वापरण्याचे कारण:
- फरक: कॅसिटराइट हे अमेग्नेटिक (amagnetic) असते, म्हणजे ते चुंबकाकडे आकर्षित होत नाही. तर, ह्या धातूकामध्ये असलेली लोह खनिजे (iron minerals) चुंबकीय असतात.
- प्रक्रिया: चुंबकीकरण (magnetic separation) पद्धतीत, धातूकातील चुंबकीय खनिजे चुंबकाकडे आकर्षित होऊन वेगळी होतात, तर कॅसिटराइट आकर्षित न झाल्याने वेगळे राहते.
- परिणाम: यामुळे कॅसिटराइटची शुद्धता वाढते.
म्हणून, चुंबकीय गुणधर्मांतील फरकामुळे कॅसिटराइट धातूकाचे संहतीकरण करण्यासाठी चुंबकीकरण पद्धत वापरली जाते.
दिग्बोई (Digboi) हे आसाम राज्यातील एक शहर आहे. हे शहर तेल शुद्धीकरण (Oil refinery) कारखान्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. येथे जगातील सर्वात जुन्या तेल विहिरींपैकी (Oil wells) एक आहे. या विहिरीची माहिती खालीलप्रमाणे:
दिग्बोई तेल विहिरी (Digboi Oil Well):
- सुरुवात: १८८९ मध्ये आसाममध्ये (Assam) दिग्बोई येथे खनिज तेल (Crude oil) सापडले.
- सुरुवात कोणी केली: आसाम रेल्वे अँड ट्रेडिंग कंपनीने (Assam Railway and Trading Company) या तेल विहिरीची सुरुवात केली.
- आशियातील पहिली तेल विहीर: दिग्बोई तेल विहीर ही आशियातील (Asia) पहिली तेल विहीर आहे.
- उत्पादन: या विहिरीने जवळपास १०० वर्षे तेल उत्पादन केले.
- दिग्बोई रिफायनरी: येथे दिग्बोई रिफायनरी (Digboi Refinery) आहे, जी भारतातील सर्वात जुनी कार्यरत रिफायनरी आहे. अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा.
दिग्बोई हे शहर केवळ तेल विहिरींसाठीच नव्हे, तर सुंदर चहाच्या मळ्यांसाठी (Tea gardens) आणि नैसर्गिक सौंदर्यासाठी देखील ओळखले जाते.