अलंकार

अलंकार म्हणजे भाषेला सौंदर्य आणि आकर्षकता प्रदान करणारे घटक. ज्याप्रमाणे दागिने घातल्याने एखाद्या व्यक्तीला शोभा येते, त्याचप्रमाणे अलंकारामुळे भाषेला सौंदर्य प्राप्त होते.

1. शब्दालंकार: जेव्हा शब्दांच्या विशिष्ट रचनेमुळे किंवा वापरामुळे भाषेला सौंदर्य प्राप्त होते, तेव्हा शब्दालंकार होतो.
   1. अनुप्रास: एकाच अक्षराची पुनरावृत्ती होऊन भाषेला नाद निर्माण होतो.
      उदाहरण: " Petrol Pampu var Paltan".
   2. यमक: कवितेच्या चरणांमध्ये विशिष्ट ठिकाणी अक्षरांची योजना करून लय निर्माण होते.
      उदाहरण: " Jande uche jande, mandi baje tande".
   3. श्लेष: एकाच शब्दाचे दोन अर्थ निघतात आणि त्यातून वाक्याला सौंदर्य प्राप्त होते.
      उदाहरण: "Mitrachi vatta kon pahat ahe".
2. अर्थालंकार: जेव्हा वाक्यातील अर्थामुळे भाषेला सौंदर्य प्राप्त होते, तेव्हा अर्थालंकार होतो.
   1. उपमा: दोन वस्तू किंवा व्यक्तींमधील साम्य दर्शवण्यासाठी उपमा अलंकार वापरला जातो.
      उदाहरण: "ती चंद्रासारखी सुंदर आहे."
   2. उत्प्रेक्षा: एखादी वस्तू जणू दुसरी वस्तूच आहे असे मानून वर्णन करणे.
      उदाहरण: "Ha ambha sakharcha daba".
   3. रूपक: उपमेय आणि उपमान यांच्यात भेद न दाखवता दोन्ही एकच आहेत असे दर्शवणे.
      उदाहरण: "मराठी भाषा म्हणजे अमृताचा घडा आहे."
   4. अतिशयोक्ती: कोणतीही गोष्ट आहे त्यापेक्षा खूप मोठी किंवा जास्तstat दाखवणे.
      उदाहरण: " एवढी गर्दी होती कि पाय ठेवायला सुद्धा जागा नव्हती."