पुरस्कार
- अम्शी प्रसन्नकुमार : हे मैसूरचे ज्येष्ठ पत्रकार आहेत. त्यांनी कृषी पत्रकारितेत आणि शेतकऱ्यांमध्ये जागरूकता निर्माण केल्याबद्दल हा पुरस्कार त्यांना देण्यात आला आहे.
- हा पुरस्कार अशा व्यक्तींना दिला जातो जे Print (प्रिंट) आणि Electronic (इलेक्ट्रॉनिक) माध्यमांमध्ये कृषी क्षेत्रावर सक्रियपणे रिपोर्टिंग (Reporting) करतात आणि शेतकऱ्यांमध्ये जागरूकता वाढवतात.
२०२५ साली दादासाहेब फाळके पुरस्कार मल्याळम चित्रपटसृष्टीतील ज्येष्ठ अभिनेते मोहनलाल यांना प्रदान करण्यात आला आहे.
हा पुरस्कार २३ सप्टेंबर २०२५ रोजी ७१ व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार सोहळ्यात राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते त्यांना देण्यात आला. मोहनलाल यांना भारतीय चित्रपटसृष्टीतील त्यांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानासाठी हा सर्वोच्च सन्मान प्रदान करण्यात आला आहे. त्यांनी चार दशकांहून अधिक काळ ४०० हून अधिक चित्रपटांमध्ये काम केले आहे.
दादासाहेब फाळके पुरस्कार हा भारतीय चित्रपटसृष्टीतील सर्वोच्च सन्मान आहे, जो १९६९ पासून दिला जात आहे. हा पुरस्कार माहिती आणि प्रसारण मंत्रालय, भारत सरकारद्वारे दिला जातो.
हा पुरस्कार दादासाहेब फाळके यांच्या स्मरणार्थ दिला जातो, ज्यांना 'भारतीय चित्रपटांचे जनक' मानले जाते. १९६९ मध्ये भारत सरकारने हा पुरस्कार सुरू केला. पहिला दादासाहेब फाळके पुरस्कार अभिनेत्री देविका राणी यांना देण्यात आला.
पुरस्काराचे स्वरूप:- एक सुवर्ण कमळ (Golden Lotus)
- ₹ १० लाख रुपये रोख
- एक शाल
हा पुरस्कार माहिती आणि प्रसारण मंत्रालय द्वारे दरवर्षी राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार सोहळ्यात प्रदान केला जातो. भारतीय चित्रपटसृष्टीच्या विकासात महत्त्वपूर्ण योगदान देणाऱ्या व्यक्तीला हा पुरस्कार दिला जातो.
निवड प्रक्रिया:या पुरस्कारासाठी निवड समिती सदस्यांची निवड भारत सरकार करते. या समितीत चित्रपट क्षेत्रातील प्रतिष्ठित व्यक्तींचा समावेश असतो. त्यांच्या शिफारशीनुसार पुरस्काराची घोषणा केली जाते.
काही महत्त्वाचे पुरस्कार विजेते:- देविका राणी (१९६९)
- पृथ्वीराज कपूर (१९७१)
- लता मंगेशकर (१९८९)
- दिलीप कुमार (१९९४)
- यश चोप्रा (२००१)
- प्राण (२०१२)
- रजनीकांत (२०१९)
- आशा पारेख (2022)
दादासाहेब फाळके पुरस्कार हा भारतीय चित्रपटसृष्टीतील एक अत्यंत प्रतिष्ठित पुरस्कार आहे.
संदर्भ:इतर पुरस्कार विजेते:
- चक्रवर्ती राजगोपालाचारी (स्वतंत्र भारताचे पहिले गव्हर्नर जनरल)
- डॉ. सी. व्ही. रमण (नोबेल पारितोषिक विजेते भौतिकशास्त्रज्ञ)
संदर्भ: भारतरत्न - विकिपीडिया
- समाजात आदर: पद्मश्री पुरस्कार हा संबंधित व्यक्तीच्या क्षेत्रातील योगदानाला समाजात आदराने गौरवतो.
- ओळख: हा पुरस्कार लोकांना त्यांच्या कार्याची आणि योगदानाची जाणीव करून देतो.
- प्रोत्साहन: पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित व्यक्तींना त्यांच्या क्षेत्रात अधिक चांगले काम करण्याची प्रेरणा मिळते.
- सरकारी कार्यक्रमांमध्ये सहभाग: पद्मश्री पुरस्कार विजेत्यांना अनेक सरकारी कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होण्याची संधी मिळते.
- सामाजिक कार्यासाठी प्रेरणा: हा पुरस्कार इतर लोकांनाही सामाजिक कार्य करण्यासाठी आणि आपल्या क्षेत्रात उत्कृष्ट काम करण्यासाठी प्रोत्साहित करतो.
पद्मश्री पुरस्कार हा केवळ एक सन्मान नसून, तो एक प्रेरणा आहे जो लोकांना आपल्या समाजात सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी प्रोत्साहित करतो.
महर्षी धोंडो केशव कर्वे या समाजसुधारकास महाराष्ट्रातील पहिला भारतीय पुरस्कार मिळाला. त्यांना 1958 मध्ये भारतरत्न पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
धोंडो केशव कर्वे हे समाजसुधारक आणि शिक्षण महर्षी होते. त्यांनी विधवा पुनर्विवाह, स्त्रियांचे शिक्षण, जातीय भेदभावाला विरोध यांसारख्या सामाजिक सुधारणांसाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता:
- शिक्षणाचे लोकशाहीकरण (Democratization of education):
मुक्त शिक्षण प्रणाली शिक्षणाला समाजातील सर्व स्तरांतील लोकांपर्यंत पोहोचवते. पारंपरिक शिक्षण पद्धतीत अनेक बंधने असतात, जसे की वेळेचे बंधन, जागेचे बंधन आणि पात्रता निकष. मुक्त शिक्षणामुळे हे सर्व अडथळे दूर होतात आणि ज्यांना औपचारिक शिक्षण घेणे शक्य नाही, ते देखील शिक्षण घेऊ शकतात.
- शिक्षणाची लवचिकता (Flexibility of education):
या प्रणालीमध्ये विद्यार्थी त्यांच्या सोयीनुसार आणि वेळेनुसार शिक्षण घेऊ शकतात. नोकरी करणारे लोक, गृहिणी आणि ज्यांच्याकडे नियमित कॉलेजमध्ये जाण्यासाठी वेळ नाही, त्यांच्यासाठी हे शिक्षण अतिशय उपयुक्त आहे.
- शिक्षणाचा खर्च (Cost of education):
मुक्त शिक्षण प्रणाली पारंपरिक शिक्षणापेक्षा स्वस्त असते. दूरस्थ शिक्षणामुळे विद्यार्थ्यांना शिक्षण शुल्क, प्रवास खर्च आणि राहण्याचा खर्च कमी होतो.
- शैक्षणिक संधी (Educational opportunities):
मुक्त शिक्षणामुळे दुर्गम भागातील आणि अविकसित क्षेत्रातील विद्यार्थ्यांना शिक्षण घेणे शक्य होते. ऑनलाइन शिक्षणामुळे विद्यार्थ्यांना जगातील सर्वोत्तम शिक्षण संस्थांमध्ये प्रवेश मिळवण्याची संधी मिळते.
- कौशल्य विकास (Skill development):
मुक्त शिक्षण प्रणाली विद्यार्थ्यांना त्यांची कौशल्ये विकसित करण्याची संधी देते. अनेक ऑनलाइन कोर्सेस आणि कार्यशाळा उपलब्ध असल्यामुळे विद्यार्थी नवीन कौशल्ये शिकू शकतात आणि आपल्या ज्ञानात भर घालू शकतात.
- तंत्रज्ञानाचा वापर (Use of technology):
मुक्त शिक्षण प्रणालीमध्ये तंत्रज्ञानाचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो. ऑनलाइन लेक्चर्स, ई-पुस्तके आणि इतर डिजिटल साधनांमुळे शिक्षण अधिक सुलभ आणि प्रभावी होते.
थोडक्यात, मुक्त शिक्षण प्रणाली शिक्षणाला अधिक सुलभ, लवचिक आणि सर्वसमावेशक बनवते. त्यामुळे, शिक्षणापासून वंचित राहिलेल्या लोकांना शिक्षण मिळवण्याची संधी मिळते आणि ते अधिक सक्षम बनतात.