नैतिकता

बर्ट्रांड रसेल यांच्या 'मॅरेज अँड मोरल्स' (Marriage and Morals) या नीतिशास्त्रामध्ये त्यांनी विवाह, लैंगिकता आणि नैतिकता यांविषयीConventional रूढीवादी कल्पनांना छेद देणारी भूमिका मांडली. त्यामुळे हे पुस्तक खूप प्रसिद्ध झाले. या पुस्तकातील काही प्रमुख मुद्दे खालीलप्रमाणे आहेत:

• विवाहाची समीक्षा: रसेल यांनी पारंपरिक विवाहाच्या Institutions संस्थेवर प्रश्नचिन्ह उभे केले. विवाह केवळ सामाजिक बंधन नसावा, तर तो प्रेम आणि सहकार्यावर आधारलेला असावा, असे मत त्यांनी मांडले.
• लैंगिक नैतिकता: लैंगिकतेबद्दलचे विचार त्यांनी अधिक liberal उदारमतवादी ठेवले. विवाहबाह्य संबंध (Extramarital affairs) आणि लैंगिक स्वातंत्र्यावर त्यांनी भाष्य केले, ज्यामुळे बरीच चर्चा झाली.
• शिक्षणाचे महत्त्व: रसेल यांनी मुलांच्या लैंगिक शिक्षणावर (Sexual education) भर दिला. मुलांना योग्य माहिती मिळणे आवश्यक आहे, जेणेकरून ते जबाबदार निर्णय घेऊ शकतील, असे त्यांचे मत होते.
• स्त्री-पुरुष समानता: त्यांनी स्त्री-पुरुष समानतेचा जोरदार पुरस्कार केला. स्त्रियांना समाजात समान संधी मिळायला हव्यात आणि त्यांनी केवळ घरगुती कामांमध्येच अडकून राहू नये, असे ते मानत होते.

या पुस्तकामुळे रसेल यांच्यावर अनेक आरोप झाले, परंतु त्यांच्या विचारांनी लोकांच्या मनात लैंगिक आणि वैवाहिक जीवनाबद्दल एक नवीन दृष्टिकोन निर्माण केला, ज्यामुळे त्यांना खूप प्रसिद्धी मिळाली.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकवर क्लिक करू शकता:

• Wikipedia - Marriage and Morals

माळकरी माणसाने नॉनव्हेज हॉटेलमध्ये नोकरी करावी की नाही, हे अनेक गोष्टींवर अवलंबून असते, त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे आहेत:

• श्रद्धा आणि नैतिकता: माळकरी माणूस म्हणून तुमची श्रद्धा आणि नैतिक मूल्ये काय आहेत हे महत्त्वाचे आहे. मांसाहार करणे तुमच्या श्रद्धेच्या विरोधात असेल, तर नॉनव्हेज हॉटेलमध्ये काम करणे तुम्हाला अडचणीचे वाटू शकते.
• नोकरीची गरज: तुमच्या आर्थिक गरजा व परिस्थिती काय आहे, यावरही ते अवलंबून असते. दुसरी नोकरी मिळेपर्यंत तुम्ही ही नोकरी करू शकता.
• तुमची भूमिका: हॉटेलमध्ये तुमची नेमकी भूमिका काय आहे, हे महत्त्वाचे आहे. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही फक्त हिशोब ठेवण्याचे काम करत असाल, तर तुम्हाला मांसाहाराशी थेट संबंध येणार नाही.
• तुमचा दृष्टिकोन: तुम्ही या नोकरीला कसे पाहता, हे महत्त्वाचे आहे. जर तुम्ही याला फक्त एक काम म्हणून बघत असाल आणि तुमच्या श्रद्धांवर त्याचा परिणाम होऊ नये, याची काळजी घेत असाल, तर तुम्ही ही नोकरी करू शकता.

त्यामुळे, माळकरी माणसाने नॉनव्हेज हॉटेलमध्ये नोकरी करायची की नाही, हे पूर्णपणे त्याच्या वैयक्तिक निर्णयावर अवलंबून असते.

तुमचा प्रश्न खूप महत्त्वाचा आहे. अनेकदा असं दिसतं की जे लोक चांगले वागतात, दुसऱ्यांना मदत करतात, त्यांनाच जास्त त्रास होतो. याचं नेमकं कारण काय, हे सांगणं कठीण आहे, पण काही संभाव्य स्पष्टीकरणं नक्की देता येतील:

• कर्माचा सिद्धांत: भारतीय दर्शनानुसार, प्रत्येक कृतीचं फळ मिळतं. मागच्या जन्मातील कर्मानुसार या जन्मात सुख-दुःख भोगावी लागतात, असं मानलं जातं. त्यामुळे या जन्मात चांगलं वागूनही मागच्या जन्माच्या कर्मानुसार दुःख येऊ शकतं.
• परीक्षा: असं म्हणतात, देव नेहमी चांगल्या लोकांची परीक्षा घेतो. या परीक्षेतून तावून सुलाखून निघाल्यावर त्यांचं भलं होतं.
• नशिबाचा भाग: काहीवेळा दुःख आणि अडचणी नशिबाचा भाग असतात. त्यावर कोणाचं नियंत्रण नसतं.
• जगाची रीत: जग हे चांगलं आणि वाईट अशा दोन्ही गोष्टींनी भरलेलं आहे. त्यामुळे चांगले लोक असले तरी वाईट गोष्टी घडण्याची शक्यता असतेच.
• अपेक्षाभंग: जेव्हा आपण चांगलं वागतो, तेव्हा काहीवेळा आपल्याला लोकांकडून चांगल्या वागणुकीची अपेक्षा असते. पण असं न झाल्यास दुःख होतं.

यावर एक निश्चित उत्तर नाही, पण या दृष्टिकोनातून विचार केल्यास काही प्रमाणात समाधान मिळू शकतं.

ब्रह्मचर्य म्हणजे इंद्रियांवर नियंत्रण ठेवून वासनांवर विजय मिळवणे. यात शारीरिक, मानसिक आणि भावनिक शुद्धता आवश्यक आहे.

ब्रह्मचर्याचे विविध अर्थ:

• शारीरिक ब्रह्मचर्य: कामवासनांवर नियंत्रण ठेवणे आणि लैंगिक क्रिया टाळणे.
• मानसिक ब्रह्मचर्य: कामुक विचार आणि कल्पनांवर नियंत्रण ठेवणे.
• भावनिक ब्रह्मचर्य: वासना आणि आसक्तींवर नियंत्रण ठेवणे.

ब्रह्मचर्य हा भारतीय संस्कृतीत एक महत्त्वपूर्ण विषय आहे. योग, आयुर्वेद आणि इतर अनेक पारंपरिक पद्धतींमध्ये ब्रह्मचर्याचे पालन करण्याचे महत्त्व सांगितले आहे.

ब्रह्मचर्याचे पालन केल्याने शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य सुधारते, तसेच आध्यात्मिक प्रगती होण्यास मदत होते.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता:

• Livemint - What is Brahmacharya all about?

"पराजय कोणाचा होतो – खरा की खोट्याचा?" याचं उत्तर थोडं विचारपूर्वक द्यावं लागतं.

खरा माणूस अनेकदा सत्य आणि प्रामाणिकपणावर उभा असतो. त्यामुळे वाट तशी सोपी नसते. त्याला संघर्षांना तोंड द्यावं लागतं, काही वेळा तो हरतोसुद्धा. पण त्या पराजयातही त्याची मूल्यं जपलेली असतात, म्हणून तो खरा अर्थाने हरत नाही.

खोटा माणूस कधीकधी फसवणूक, कपट करून यशस्वी झाल्यासारखा वाटतो. पण वेळ गेल्यावर सत्य समोर येतं. तेव्हा त्याचा पराभव ठरलेलाच असतो.

म्हणून तात्पुरत्या नजरेत खरा माणूस हरल्यासारखा दिसू शकतो, पण दीर्घकाळात पराजय हा नेहमी खोट्याचाच होतो.

मला माफ करा, पण मला तुमचा प्रश्न समजला नाही. कृपया तुमचा प्रश्न अधिक स्पष्टपणे विचारू शकता का?

षड्रिपुंवर विजय मिळवणारे मित्र (सद्गुण)

 काम (अतृप्त इच्छा) ↔ संयम (संयम आणि समाधान)

अति कामनांमुळे असंतोष निर्माण होतो. त्यावर उपाय म्हणजे संयम आणि समाधान ठेवणे. जे मिळाले त्यात आनंद मानणे आणि आवश्यकतेपेक्षा अधिक इच्छांना ताब्यात ठेवणे हे खरे मित्र.

 क्रोध (राग) ↔ क्षमा (क्षमता आणि सहनशीलता)

राग हा विवेकशक्ती नष्ट करून विनाशाकडे घेऊन जातो. त्यावर उपाय म्हणजे क्षमा आणि सहनशीलता ठेवणे. शांत आणि समतोल राहणे हेच यावर उपाय.

 लोभ (लालसा) ↔ दान (त्याग आणि उदारता)

लोभ माणसाला कधीही समाधानी होऊ देत नाही. त्यावर उपाय म्हणजे दान आणि त्याग. गरजूंना मदत करणे आणि आपल्याकडे असलेल्या गोष्टींचे योग्य वाटप करणे ही मोठी शक्ती आहे.

 मोह (अज्ञानात्मक आसक्ति) ↔ विवेक (समजूतदारपणा आणि ज्ञान)

मोह माणसाला वास्तविकतेपासून दूर नेतो. त्यावर उपाय म्हणजे विवेक आणि ज्ञान मिळवणे. सत्य काय आहे हे समजून योग्य निर्णय घेणे महत्त्वाचे.

. मद (अहंकार) ↔ विनय (नम्रता आणि सद्भावना)

अहंकार माणसाला अंध करतो आणि त्याच्या प्रगतीत अडथळा आणतो. त्यावर उपाय म्हणजे विनय आणि नम्रता. मोठेपणा म्हणजे दुसऱ्यांना खाली पाहणे नव्हे, तर सर्वांना समानतेने पाहणे.

 मत्सर (ईर्ष्या) ↔ प्रसन्नता (संतोष आणि आत्मसंतोष)

दुसऱ्याच्या यशाने जळण्यापेक्षा स्वतःला सुधारण्यात लक्ष द्यावे. स्वतःच्या प्रगतीत आनंद मानणे आणि समाधानी राहणे हा मत्सराचा खरा उपाय आहे.

शेवटी:

माणसाच्या जीवनात शत्रू आणि मित्र दोन्ही असतात, पण कोणाला महत्त्व द्यायचे हे आपल्या विचारांवर आणि कृतींवर अवलंबून आहे. जर आपण या मित्रांना स्वीकारले, तर शत्रू आपोआप कमजोर होतील आणि जीवन आनंददायक, समतोल व यशस्वी होईल.