पशुपालन

पशुपालनाची काही महत्त्वाची तत्त्वे खालीलप्रमाणे आहेत:

• जातीची निवड: हवामान, पाण्याची उपलब्धता आणि बाजारातील मागणी यानुसार योग्य जातीची निवड करणे आवश्यक आहे.
• संतुलित आहार: जनावरांना आवश्यक पोषक तत्वे मिळण्यासाठी संतुलित आहार देणे महत्त्वाचे आहे.
• स्वच्छता आणि आरोग्य: जनावरांना रोगराईपासून वाचवण्यासाठी गोठा स्वच्छ ठेवणे आणि नियमित आरोग्य तपासणी करणे आवश्यक आहे.
• व्यवस्थापन: जनावरांची योग्य निगा राखणे, त्यांना वेळेवर चारा देणे आणि त्यांची योग्य वेळी विक्री करणे आवश्यक आहे.
• प्रजनन: उच्च उत्पादनक्षमतेसाठी जनावरांचे योग्य वेळी प्रजनन करणे आवश्यक आहे.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता:

• ॲग्रोवन:पशुपालनाचे महत्वाचे नियोजन

गोठा नोंदणी करण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

1. आवश्यक कागदपत्रे जमा करा: गोठा नोंदणीसाठी तुम्हाला काही कागदपत्रे सादर करावी लागतील. यामध्ये जमिनीच्या मालकीचे कागदपत्र, आधार कार्ड, इत्यादी कागदपत्रांचा समावेश असू शकतो. नेमकी कोणती कागदपत्रे लागतील, याची माहिती तुम्हाला तुमच्या स्थानिक ग्रामपंचायत किंवा तालुका कृषी कार्यालयात मिळेल.
2. ग्रामपंचायतीमध्ये अर्ज करा: तुमच्या ग्रामपंचायतीमध्ये गोठा नोंदणीसाठी अर्ज उपलब्ध असतो. तो अर्ज भरून आवश्यक कागदपत्रांसह ग्रामपंचायतीमध्ये जमा करा.
3. शुल्क भरा: गोठा नोंदणीसाठी तुम्हाला काही शुल्क भरावे लागेल. शुल्काची रक्कम ग्रामपंचायत ठरवते.
4. तपासणी: अर्ज जमा केल्यानंतर, ग्रामपंचायत अधिकारी तुमच्या गोठ्याची तपासणी करू शकतात. तपासणीमध्ये गोठ्याची जागा, बांधकाम आणि जनावरांची संख्या इत्यादी गोष्टींची पाहणी केली जाते.
5. नोंदणी प्रमाणपत्र: तपासणीत सर्व काही व्यवस्थित आढळल्यास, तुम्हाला गोठा नोंदणी प्रमाणपत्र दिले जाते.

अधिक माहितीसाठी, तुमच्या गावातील ग्रामपंचायत किंवा तालुका कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधा.

टीप: गोठा नोंदणीची प्रक्रिया राज्यভেदे आणि स्थानिक नियमांनुसार बदलू शकते.

इन्क्युबेटरमध्ये अंडी टाकल्यानंतर कॅंडलिंग (Candling) प्रक्रिया खालील दिवसांमध्ये करतात:

• पहिला कॅंडलिंग: साधारणपणे 7 व्या दिवशी
• दुसरा कॅंडलिंग: 14 व्या दिवशी
• तिसरा कॅंडलिंग: 18 व्या दिवशी

कॅंडलिंग का करतात?

• पहिला कॅंडलिंग केल्याने अंड्यात वाढ होते की नाही हे समजते.
• दुसऱ्या कॅंडलिंगमध्ये मृत भ्रूण (Dead embryo) असलेले अंडे ओळखता येतात.
• तिसऱ्या कॅंडलिंगमध्ये अंड्यातील वाढ व्यवस्थित आहे की नाही हे तपासले जाते.

कॅंडलिंग प्रक्रियेमध्ये, अंड्याच्या आत प्रकाश टाकून त्यातील वाढ पाहिली जाते. यामुळे खराब अंडी Incubator मधून काढता येतात आणि Incubator स्वच्छ राहण्यास मदत होते.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• ॲग्रोवन लेख

पशुपालन खात्याच्या नावे बाजूस येणाऱ्या 10 बाबी:

1. जनावरांची पैदास:

   पशुपालन विभाग जनावरांची पैदास सुधारण्यासाठी योजना राबवितो. यामध्ये कृत्रिम रेतन (Artificial insemination), निवडक पैदास (Selective breeding) आणि वंशावळ सुधारणा (Pedigree improvement) यांसारख्या तंत्रांचा वापर केला जातो. यामुळे दुधाचे उत्पादन वाढते आणि जनावरांची गुणवत्ता सुधारते.

2. आरोग्य सेवा:

   पशुपालन विभाग जनावरांसाठी आरोग्य सेवा पुरवतो. यामध्ये लसीकरण (Vaccination), रोग निदान (Disease diagnosis) आणि उपचार (Treatment) यांचा समावेश होतो.

3. चारा विकास:

   पशुपालन विभाग जनावरांसाठी चारा विकास कार्यक्रम राबवितो. यामध्ये चारा उत्पादन वाढवणे, चाऱ्याची गुणवत्ता सुधारणे आणि चाऱ्याची उपलब्धता सुनिश्चित करणे इत्यादी गोष्टींचा समावेश होतो.

4. प्रशिक्षण आणि विस्तार:

   पशुपालन विभाग पशुपालकांसाठी प्रशिक्षण आणि विस्तार सेवा पुरवतो. यामध्ये जनावरांचे व्यवस्थापन, आरोग्य आणि पोषण याबद्दल माहिती दिली जाते.

5. डेअरी विकास:

   पशुपालन विभाग डेअरी विकासाला प्रोत्साहन देतो. यामध्ये दूध उत्पादन वाढवणे, दुधाची गुणवत्ता सुधारणे आणि दुग्धव्यवसाय अधिक फायदेशीर बनवणे यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.

6. कुक्कुटपालन विकास:

   पशुपालन विभाग कुक्कुटपालन विकासाला प्रोत्साहन देतो. यामध्ये अंडी आणि मांस उत्पादन वाढवणे, कुक्कुटपालनाची उत्पादकता सुधारणे यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.

7. शेळी व मेंढी पालन विकास:

   पशुपालन विभाग शेळी व मेंढी पालन विकासाला प्रोत्साहन देतो. यामध्ये मांस आणि लोकर उत्पादन वाढवणे, शेळी व मेंढी पालनाची उत्पादकता सुधारणे यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.

8. वराह पालन विकास:

   पशुपालन विभाग वराह पालन विकासाला प्रोत्साहन देतो. यामध्ये मांस उत्पादन वाढवणे, वराह पालनाची उत्पादकता सुधारणे यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.

9. संकट व्यवस्थापन:

   पशुपालन विभाग जनावरांसाठी संकट व्यवस्थापन योजना राबवितो. यामध्ये दुष्काळ, पूर आणि इतर नैसर्गिक आपत्तींमध्ये जनावरांचे संरक्षण करणे आणि त्यांना मदत पुरवणे इत्यादी गोष्टींचा समावेश होतो.

10. संशोधन आणि विकास:

    पशुपालन विभाग संशोधन आणि विकासाला प्रोत्साहन देतो. यामध्ये जनावरांची उत्पादकता वाढवणे, रोग प्रतिबंधक क्षमता सुधारणे आणि नवीन तंत्रज्ञान विकसित करणे यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.

भारतात पशुपालनाचे महत्त्व

प्राचीन भारतीय साहित्यात, 'पशुपति' नावाचा एक देव आहे, ज्याला पशुपालक आणि प्राण्यांचा रक्षक मानले जाते.

पशुपति हे भगवान शिव यांचेच एक रूप आहे.

पशुपतिनाथ मंदिर नेपाळमध्ये आहे, जेथे त्यांची मोठ्या प्रमाणात पूजा केली जाते.

काही ठिकाणी, भगवान कृष्ण यांनाही गोपालन आणि पशुधन रक्षणाशी जोडले जाते.

मूळ स्थान: ही जात देवणी, बालाघाट, अहमदपुर, उदगीर, उस्मानाब द या ठिकाणी आढळते.

वैशिष्ट्ये: तोंड काळे पांढरे, तांबडा पांढरा रंग किंवा ठिपके, लांब कान गिरचेहरा एका जातीसारखा   वेतामध्ये दुग्धोत्पादन ९०० १००० किलो फॅट ४.५% असते

देवणी-

या जातीच्या गाई महाराष्ट्रातील बीड नांदेड या ओ

ओलीस भेटतात. या गाईचा दुहेरी कामासाठी उपयोग होतो जसे की दूध उत्पादन व शेतीचे काम. या जातीचे आमची १५ वर्षे ३०० दिवस दुधाची असते तसेच सरसफा दूध ११०० चालते.

देवणी गायी या जातीची जनावरे मराठवाडा, हैद्राबाद,उदगीर,देवगिरी या भागात आढळतात. या जातीची जनावरे रंगाने पांढरी असून त्यावर कधीकधी तांबडे काळे ठिपके आढळतात. ही जनावरे शरीराने धिप्पाड असून लांबलचक असतात. शिंगे मध्यम जाड किंचित आत वळलेली,कपाळाचा भाग सपाट किंचित पुढे आलेला, कान लांब,शेपटी लांब,गायीच्या मानाने कास भरदार.या जातीची गाय एका विताला १००० ते १२०० लिटर दूध देते.या जातीचे बैल मोठे व कणखर असल्याने शेतीला चांगला उपयोग होतो. ही जात संकरित पैदासी करिता बरी आहे. देवणी जातीची कालवड ४० ते ५० महिन्यात विते.

.