जागतिक इतिहास

चीनचा ऐतिहासिक वारसा खूप समृद्ध आहे. या देशात प्राचीन संस्कृती, कला, वास्तुकला आणि साहित्याचा विकास झाला. चीनच्या इतिहासातील काही महत्त्वाचे भाग:

• प्राचीन राजवंश: चीनमध्ये शांग, झोऊ, किन आणि हान यांसारख्या अनेक राजवंशांनी राज्य केले. या काळात, चीनमध्ये लेखन, तत्त्वज्ञान आणि कला यांचा विकास झाला.
• चीनची महान भिंत: चीनच्या संरक्षणासाठी बांधलेली ही भिंत जगातील सर्वात मोठ्या वास्तूंपैकी एक आहे.
• Forbidden City: बीजिंगमधील हे शहर चीनच्या सम्राटांचे निवासस्थान होते आणि तेथील राजकीय केंद्र होते.
• Terracotta Army: ही शिआन शहरा near असलेली मातीची सेना चीनच्या पहिल्या सम्राटाच्या थडग्याजवळ आहे.
• कला आणि साहित्य: चीनमध्ये चित्रकला, लिपीकला, कविता आणि साहित्याची मोठी परंपरा आहे.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील वेबसाइट्सला भेट देऊ शकता:

• Wikipedia - History of China
• TravelChinaGuide - China History

युरोपातील राष्ट्रांना नवीन जलमार्ग शोधण्याची गरज खालील कारणांमुळे पडली:

• व्यापार: युरोपियन राष्ट्रांना पूर्वेकडील देशांशी व्यापार करण्यासाठी जलद आणि सुरक्षित मार्गांची आवश्यकता होती. भूमार्गाने व्यापार करणे धोक्याचे आणि वेळखाऊ होते.
• नवीन बाजारपेठा: युरोपियन राष्ट्रांना त्यांच्या उत्पादनांसाठी नवीन बाजारपेठा शोधायच्या होत्या.
• खनिज संपत्ती: युरोपियन राष्ट्रांना नवीन प्रदेशांमधून खनिज संपत्ती मिळवायची होती.
• साम्राज्यवादी महत्वाकांक्षा: युरोपियन राष्ट्रांना आपले साम्राज्य वाढवायचे होते आणि त्यासाठी त्यांना नवीन प्रदेशांवर नियंत्रण मिळवणे आवश्यक होते.
• धार्मिक कारणे: युरोपियन राष्ट्रांना ख्रिश्चन धर्माचा प्रसार करायचा होता.

या गरजांमुळे युरोपियन राष्ट्रांनी नवनवीन जलमार्ग शोधण्यास सुरुवात केली, ज्यामुळे भौगोलिक शोध लागले आणि जगाचा इतिहास बदलला.

बर्लिन परिषदेतील 1884-85 चे महत्वाचे पाच निर्णय खालीलप्रमाणे आहेत:

1. काँगो मुक्त राज्याची स्थापना: या परिषदेत काँगो नदीच्या खोऱ्याला 'काँगो मुक्त राज्य' म्हणून घोषित करण्यात आले आणि ते बेल्जियमचा राजा लिओपोल्ड दुसरा याच्या खाजगी मालमत्तेखाली ठेवण्यात आले.
2. effective occupation चा सिद्धांत: आफ्रिकेतील प्रदेशांवर हक्क सांगण्यासाठी 'effective occupation' (प्रभावी ताबा) चा सिद्धांत मांडण्यात आला. त्यानुसार, केवळ नकाशावर दावा ठोकून उपयोग नव्हता, तर त्या प्रदेशात प्रत्यक्ष वसाहत करून तेथील प्रशासकीय नियंत्रण स्थापित करणे आवश्यक होते.
3. व्यापार आणि नौकानयनाची मुभा: काँगो आणि नायजर नद्यांमध्ये व्यापारी जहाजांना मुक्तपणे ये-जा करण्याची मुभा देण्यात आली. यामुळे युरोपीय देशांना आफ्रिकेत व्यापार करणे सोपे झाले.
4. गुलामगिरी विरोधी भूमिका: बर्लिन परिषदेत गुलामगिरी संपुष्टात आणण्याची घोषणा करण्यात आली, परंतु प्रत्यक्षात आफ्रिकेत गुलामगिरी अनेक वर्षे सुरू राहिली.
5. वसाहती सीमा निश्चित करणे: या परिषदेत आफ्रिकेतील युरोपीय वसाहतींच्या सीमा निश्चित करण्यात आल्या, ज्यामुळे युरोपीय देशांमध्ये संघर्ष टळला.

हे निर्णय आफ्रिकेच्या इतिहासाला कलाटणी देणारे ठरले, ज्यामुळे युरोपीय राष्ट्रांना आफ्रिकेत वसाहती स्थापन करण्याची आणि तेथील नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा वापर करण्याची संधी मिळाली.

बर्लिन हे जर्मनीचे एक महत्त्वाचे शहर आहे. या शहराने अनेक ऐतिहासिक आणि महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतले आहेत. त्यापैकी काही महत्त्वाचे निर्णय खालीलप्रमाणे आहेत:

1. बर्लिनची विभागणी (1949): दुसऱ्या महायुद्धानंतर बर्लिन शहराची पूर्व बर्लिन (सोव्हिएत नियंत्रण) आणि पश्चिम बर्लिन (अमेरिका, ब्रिटन आणि फ्रान्सच्या नियंत्रणाखाली) अशा दोन भागांमध्ये विभागणी करण्यात आली. हा निर्णय शीतयुद्धाच्या काळात बर्लिनच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला.
2. बर्लिनची नाकेबंदी (1948-1949): सोव्हिएत युनियनने पश्चिम बर्लिनला वेढा घातला, ज्यामुळे शहरात अन्न आणि इतर आवश्यक वस्तूंचा पुरवठा खंडित झाला. या नाकेबंदीला अमेरिकेने 'बर्लिन एअरलिफ्ट'द्वारे (Berlin Airlift) उत्तर दिले, ज्यामुळे पश्चिम बर्लिनला आवश्यक वस्तूंचा पुरवठा करण्यात आला.
3. बर्लिनची भिंत (1961): पूर्व जर्मनीने पश्चिम बर्लिनला पूर्वेकडील भागापासून वेगळे करण्यासाठी बर्लिनची भिंत बांधली. या भिंतीने अनेक वर्षे बर्लिन शहराचे विभाजन केले आणि शीतयुद्धाचे प्रतीक बनले.
4. बर्लिनची भिंत पाडणे (1989): 9 नोव्हेंबर 1989 रोजी बर्लिनची भिंत पाडण्यात आली, ज्यामुळे जर्मनीच्या एकीकरणाचा मार्ग सुकर झाला. हा दिवस जर्मनीच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा दिवस मानला जातो.
5. जर्मनीची राजधानी (1990): जर्मनीच्या एकीकरणानंतर बर्लिनला पुन्हा जर्मनीची राजधानी म्हणून घोषित करण्यात आले. या निर्णयामुळे बर्लिन हे जर्मनीचे राजकीय आणि सांस्कृतिक केंद्र बनले.

कुओमिंतांग (KMT), ज्याला चिनी राष्ट्रवादी पक्ष म्हणूनही ओळखले जाते, हा चीनमधील एक महत्त्वाचा राजकीय पक्ष होता. या पक्षाची स्थापना 1912 मध्ये डॉ. सन यात्सेन यांनी केली होती.

उदयाची कारणे:

• Qing राजवंशाचा पाडाव: 1911 च्या Xinhai क्रांतीनंतर Qing राजघराण्याचा पाडाव झाला आणि चीनमध्ये राजकीय अस्थिरता निर्माण झाली.
• डॉ. सन यात्सेन यांचे नेतृत्व: डॉ. सन यात्सेन यांनी 'तीन लोकांचे सिद्धांत' (राष्ट्रवाद, लोकशाही, आणि लोकांचे कल्याण) मांडून देशाला एकसंध ठेवण्याचा प्रयत्न केला. त्यांच्या विचारसरणीने अनेक लोकांना आकर्षित केले.
• युद्धाचा प्रभाव: चीनमध्येwarlords च्या काळात राजकीय आणि सामाजिक गोंधळ निर्माण झाला होता. KMTने या परिस्थितीत स्थिरता आणिOrder निर्माण करण्याचे आश्वासन दिले.
• साम्यवादचा वाढता प्रभाव: KMTने सुरुवातीला चीनच्या कम्युनिस्ट पक्षासोबत (CCP) युती केली, पण नंतर दोघांमध्ये वैचारिक मतभेद झाले.

पक्षाचे योगदान:

• KMTने चीनला एकसंध ठेवण्याचा प्रयत्न केला आणि अनेक सुधारणा केल्या.
• त्यांनी शिक्षण, उद्योग, आणि पायाभूत सुविधांमध्ये सुधारणा करण्याचा प्रयत्न केला.
• KMTने CCP सोबतच्या युतीत Northern Expedition (1926-1928) मध्ये चीनमधील warlords चा पाडाव केला.

KMT चीनमध्ये सत्तेवर होता, पण 1949 मध्ये चीनी कम्युनिस्ट पक्षाने (CCP) KMTला हरवून चीनमध्ये साम्यवादी सरकार स्थापन केले. त्यानंतर KMT तैवानमध्ये (Republic of China) सरकार चालवत आहे.

अधिक माहितीसाठी:

• Encyclopædia Britannica - Kuomintang (KMT)

चीन-जपान युद्धाची अनेक कारणे होती, त्यापैकी काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. जपानची साम्राज्यवादी महत्वाकांक्षा:

   एकोणिसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धात जपानने झपाट्याने आधुनिकीकरण केले आणि एक मजबूत लष्करी शक्ती बनले. जपानला आशियामध्ये आपले साम्राज्य वाढवायचे होते, ज्यामुळे चीनसोबत संघर्ष अटळ होता.

2. चीनमधील राजकीय अस्थिरता:

   Qing राजघराण्याच्या कमजोर शासनकाळात चीनमध्ये राजकीय अस्थिरता निर्माण झाली होती. याचा फायदा घेऊन जपानने चीनमध्ये हस्तक्षेप करण्यास सुरुवात केली.

3. कोरियावरील नियंत्रण:

   कोरियावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी जपान आणि चीनमध्ये तीव्र स्पर्धा होती. कोरिया हा चीनच्या संरक्षणाखाली होता, पण जपानला कोरियावर आपले वर्चस्व स्थापित करायचे होते.

4. पहिला चीन-जपान युद्ध (1894-1895):

   या युद्धात चीनचा पराभव झाला आणि जपानने तैवान (Formosa) आणि पेस्काडोरस द्वीपसमूह (Pescadores Islands) यांवर कब्जा केला. यामुळे जपानचा आत्मविश्वास वाढला आणि चीन अधिक कमजोर झाला.

5. Manchuria वर जपानचा कब्जा (1931):

   जपानने Manchuria वर कब्जा करून तेथे Manchukuo नावाचे एक कठपुतळी राज्य स्थापन केले. या घटनेमुळे चीन आणि जपानमधील संबंध आणखी बिघडले.

6. लुकोऊकियाओ घटना (July 7, 1937):

   या घटनेमुळे चीन आणि जपानमध्ये दुसरे युद्ध सुरू झाले. जपानच्या सैनिकांनी लुकोऊकियाओ (मार्को पोलो ब्रिज) येथे चीनच्या सैन्यावर हल्ला केला, ज्यामुळे दोन्ही देशांमध्ये पूर्णscale युद्ध सुरू झाले.

या युद्धाचा शेवट दुसर्‍या महायुद्धात जपानच्या पराभवाने झाला.

वसाहतवाद: अर्थ आणि व्याख्या

वसाहतवाद म्हणजे एका देशाने दुसऱ्या देशावर आपले राजकीय, आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक वर्चस्व स्थापित करणे. या प्रक्रियेत, मूळ भूभागातील लोकांवर परकीय सत्ता लादली जाते आणि त्यांचे शोषण केले जाते.

वसाहतवादाच्या काही व्याख्या:

• ऑक्सफर्ड इंग्लिश डिक्शनरीनुसार: "एका देशाद्वारे दुसऱ्या देशावर राजकीय नियंत्रण ठेवण्याची आणि त्याचे शोषण करण्याची पद्धत."
• एडवर्ड सैद यांच्या मते: "वसाहतवाद म्हणजे एका भौगोलिक प्रदेशावर दुसऱ्या प्रदेशाद्वारे केलेले आक्रमण आणि नियंत्रण."

वसाहतवादाचे मुख्य घटक:

• राजकीय नियंत्रण: वसाहतवादी शक्ती मूळ शासनाला हटवून स्वतःची सत्ता स्थापित करतात.
• आर्थिक शोषण: नैसर्गिक संसाधने आणि मनुष्यबळाचा वापर स्वतःच्या फायद्यासाठी करतात.
• सांस्कृतिक वर्चस्व: स्वतःची भाषा, शिक्षण आणि संस्कृती लादण्याचा प्रयत्न करतात.

वसाहतवादाचे परिणाम अनेकदा नकारात्मक असतात, ज्यामुळे मूळ लोकांचे सामाजिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिक नुकसान होते.